Gebrek Aan Empathie? 8 Tips Voor Empathisch Gedrag

Ken jij iemand die weinig empathie laat zien? Dit kan frustrerend zijn. Je kunt er onrustig, boos, teleurgesteld of verdrietig van worden.

Je kunt je zelfs verraden voelen, omdat de ander weinig medeleven toont voor iets wat erg belangrijk voor je is of wanneer je hem/haar het meest nodig hebt.

Het is nog lastiger wanneer je partner of je vrienden niet in staat zijn om zich in jouw gevoelens in te leven.

We beschouwen hen als vrienden en hebben een hechte relatie met hen, maar soms twijfel je of heb je het gevoel dat dit maar van één kant komt.

Doel van dit artikel: In dit artikel wordt besproken wat empathie inhoudt en wat de kenmerken zijn van een gebrek aan empathie. Ook worden er tips gegeven om meer empathisch te zijn. Wanneer je hier beter mee om kunt gaan, zal ja anderen minder teleurstellen en frustreren, betere relaties met andere opbouwen en gelukkiger kunnen worden in het leven.


Wat is empathie precies?

Maar eerst moeten we begrijpen wat empathie eigenlijk inhoudt.

Dan pas kunnen we namelijk definiëren wat een gebrek aan empathie eigenlijk is en hoe je juist empathischer kunt zijn.

De Dikke van Dale geeft de volgende definitie van empathie.

Empathie: “Vermogen om zich in de gevoelens van anderen in te leven” (Bron: Dikke van Dale)

Het woord komt van het Griekse woord “empatheia”, wat verwijst naar fysieke genegenheid of passie.

Empathie betekent dat je de gedachten, gevoelens en de gesteldheid van een ander persoon zelf ervaart en de ander vanuit hun eigen perspectief probeert te begrijpen, in plaats van de situatie en gevoelens vanuit je eigen perspectief te zien.

Je probeert jezelf in te leven in de ander en voor te stellen wat zij voelen en ervaren. Je probeert dus in hun schoenen te staan.

Wanneer je dit doet, kun je de ander beter begrijpen en empathie tonen, oftewel begrip.

Op deze manier is empathie sociaal gedrag waar vaak het toereiken van een helpende hand of een luisterend oor als resultaat heeft.

Wanneer iemand oprecht empathisch is, komt dit van binnenuit, in plaats vanuit een gedwongen gevoel. Een empathisch persoon is een medelevend persoon die oprecht meeleeft met anderen en interesse in de ander heeft.

Empathie is dus in andere woorden dat je in staat bent om jezelf in de positie van een ander te plaatsen, zowel op emotioneel als mentaal vlak. De mate van empathie weerspiegelt hiermee de mate van emotionele intelligentie. Bekijk voor meer informatie ons artikel over empathisch vermogen.

Persoon markeert het woord empathy

Empathie en persoonlijke ontwikkeling

Van nature is de mens een sociaal wezen. Toch is niet elk mens gezegend met een empathisch vermogen. Sommigen zijn meer empathisch dan anderen.

Empathie is een emotionele en cognitieve vaardigheid. Deze vaardigheid ontwikkelt zich al rond de kleutertijd van elk persoon. Dit kun je merken aan het kind.

Het kind kan bijvoorbeeld verdrietig worden als een ander kind verdrietig is. Ook kan een kind een ander foppen, maar ook oprecht aangedaan zijn wanneer hij/zij een ander verdrietig maakt.

Zoals de emotionele en cognitieve ontwikkeling, is de mate van empathische ontwikkeling afhankelijk van zowel persoonlijke factoren als van omgevingsfactoren.

Poppetje loopt blokje voor blokje omhoog

Het karakter van het kind heeft bijvoorbeeld invloed op de ontwikkeling van het empathisch vermogen. 

Maar ook de omgeving waarin het kind opgroeit kan de mate van empathie op later leeftijd beïnvloeden.

De omgeving waarin het kind opgroeit kan de mate van empathie op later leeftijd bepalen

De vaardigheid bij een kind om te kunnen begrijpen en inzien wat andere kinderen voelen, is iets wat het kind zelf moet ontwikkelen.

Het kan zijn dat deze ontwikkeling uitblijft of beperkt is. Dit kan vervolgens een gebrek aan empathie op latere leeftijd verklaren.

Dit gebrek aan empathie kan op latere leeftijd grote invloed hebben op deze persoon.

Wanneer je van jezelf weet dat je een gebrek aan empathie hebt, ben je je ervan bewust dat andere mensen iets anders ervaren. 

Vrouw legt empathisch haar handen op de handen van een man

Het kan een oorzaak zijn van een persoonlijk conflict waarin je je realiseert dat er sprake is van een communicatiestoornis tussen jou en andere mensen, waaronder bijvoorbeeld je partner.

Een gebrek aan empathie kan de kwaliteit van je intieme relaties beïnvloeden. 

Op een bepaald moment kan het zijn dat je dit merkt. Ook kan het als gevolg hebben dat je zelf haatvol bent naar andere mensen, overtuigingen, tradities of levenswijzen.


Wat maakt iemand empathisch?

Hoe kun je nou een empathisch persoon herkennen?

Een empathisch iemand is in staat om de emoties en lichaamskenmerken van anderen te herkennen en te absorberen. Empathische personen zijn vaak erg gevoelig en hebben een sterke intuïtie.

Dit heeft een effect op de eigen de emoties en gevoelens van een empathisch persoon.

Empathische vader  knielt voor zijn huilende dochter

Ze kunnen hierdoor paniekaanvallen krijgen of depressies, verslavingen en chronische vermoeidheid ervaren.

Hoe kun je een empathisch persoon herkennen?


1. Ze zijn erg gevoelig

Empathische personen denken van nature erg veel aan anderen, waardoor ze zichzelf kunnen wegcijferen. 

Ze staan spiritueel open en zijn goede luisteraars. Ze zullen er altijd voor je zijn.

Je zou kunnen zeggen dat empathische personen te gevoelig zijn en meer aan zichzelf zouden moeten denken. Teveel empathie kan ook te maken hebben met hooggevoeligheid. Lees hier ons artikel over hooggevoeligheid.

Vrouw met haar vingertoppen tegen haar ondergezicht

2. Ze absorberen de emoties van anderen

Empathische mensen zijn er gefocust op hoe anderen zich voelen. Ze voelen alles.

Ze hebben vaak de neiging om erg gevoelig te zijn voor negativiteit van anderen, zoals woede of angst. Ze bloeien echter op bij liefdevolle en rustige mensen. 


3. Veel empathische mensen zijn introvert

Empathische personen hebben de neiging om introvert te zijn en geven de voorkeur aan één-op-één contact of in kleine groepen. 


4. Empathische mensen gaan af op hun intuïtie

Het is voor hen belangrijk om hun intuïtie te ontwikkelen. Ze hebben een bepaald onderbuik gevoel bij mensen en in situaties.

Dit helpt ze om hun energie te steken in het ontwikkelen van positieve relaties en negatieve energieën juist te vermijden.

Vrouw met haar hand boven haar hoofd en gesloten ogen

5. Empathische mensen kunnen ook goed alleen zijn

Ze hebben zo nu en dan de tijd nodig om weer op te laden.

 Empathische mensen kunnen emotioneel leeglopen door bepaalde mensen om zich heen.

 Door hier even aan te ontsnappen, kunnen ze emotionele overbelasting voorkomen.


6. Empathische mensen kunnen worden bedolven in een intieme relatie

Daarom vermijden ze liever een intieme relatie. Ze zijn diep vanbinnen bang om bedolven te worden en hun identiteit te verliezen.

Man en vrouw die met hun neuzen tegen elkaar dicht naast elkaar liggen

7. Empathische mensen kunnen slecht tegen negatieve energie

Ze zijn daardoor erg gevoelig voor mensen die de energie van anderen opslurpen.

Dit zijn mensen met veel boosheid, negativiteit, mensen die veel roddelen en die veel negativiteit uitstralen. Empathische personen kunnen hieronder worden bedolven.

Empathische mensen hebben een afkeer tegen met name narcisten, die juist bijna geen empathische gevoelens uitdragen.

 Maar ze hebben ook een emotionele afkeer tegen mensen die de slachtofferrol aannemen, niet ophouden met praten, drama queens, enzovoort. 

Man die op de grond zit met zijn handen tegen zijn hoofd

8. Empathische mensen kunnen zichzelf weer opladen in de natuur

In een natuurlijke omgeving kunnen empathische mensen weer tot rust komen. Even weg van de mensen.


9. Empathische mensen hebben gevoelige zintuigen

Daardoor kunnen ze worden overdonderd door lawaai, sterke geuren, ruimtes met veel mensen, enzovoort. 


10. Empathische mensen hebben een enorm hart en geven soms te veel

Empathische personen worden vaak als aardige personen gezien. Ze proberen altijd de pijn van een ander te verlichten.

Daar stopt het niet...

Vrouw heeft een groot hart in haar handen

Ze zuigen de pijn van een ander als het ware op, waardoor ze zelf vanbinnen onrustig worden en zich naderhand emotioneel uitgeput kunnen voelen. 

Het is voor een empathisch persoon daarom goed om een balans te vinden.

Bijvoorbeeld door te mediteren of de natuur in te gaan. Empathische personen moeten leren om ook voor zichzelf te zorgen.


Gebrek aan empathie

Je hebt hierboven kunnen lezen hoe je een empathisch persoon kan herkennen.

Er zijn echter ook veel mensen die een gebrek aan empathie hebben.

Vrouw lacht naar een man

 Een extreme vorm van gebrek aan empathie is een gedragsstoornis die als narcisme wordt aangeduid.

Hoe kun je mensen met een gebrek aan empathie herkennen?

  • Ze bekritiseren anderen snel zonder zich in andermans situatie te verplaatsen.
  • Ze lijken onverschillig naar personen in een slechtere situatie en naar personen die lijden.
  • Ze zijn 100 % overtuigd van hun eigen ideeën en overtuigingen en beoordelen andermans overtuigingen als verkeerd, onwetend en soms zelfs idioot.
  • Ze hebben moeite om blij voor anderen te zijn.
  • Ze hebben moeite met het maken van vrienden en vriendschappen onderhouden.
Meisje omarmd twee vriendinnen en kijkt achterom naar de camera
  • Ze hebben moeite in de omgang met familieleden.
  • Ze vinden dat ze het recht hebben op hulp en dingen van anderen, waardoor ze hier geen waardering voor hoeven uit te spreken. Ze kunnen zelfs beledigd raken wanneer ze hun zin niet krijgen.
  • Ze praten in groepsverband liever over henzelf zonder te luisteren naar wat anderen vertellen. Hierin onderbreken ze anderen vaak om weer over zichzelf te vertellen.
  • Ze doen of zeggen dingen die vrienden of de partner pijn doet. Ze hebben de neiging om anderen de schuld te geven.
  • Zonder empathie is het moeilijk om diepe emotionele relaties met anderen te ontwikkelen. Dit is zichtbaar in het sociale leven en het gedrag van een persoon met een gebrek aan empathie.
Vrouw zit in het gras met haar hand tegen haar voorhoofd

Geen empathie in een relatie

Empathie is een sociale vaardigheid die gedeeltelijk is aangeboren en gedeeltelijk is aangeleerd.

Dat betekent dat een deel van je gevoel voor empathie in je karakter zit, maar je empathie ook kunt ontwikkelen in bijvoorbeeld je opvoeding en door ervaringen die je in je leven hebt opgedaan. Dit betekent dat we in contact moeten komen met onze emoties om meer empathisch te worden.

Mensen die weinig empathie hebben, zijn waarschijnlijk opgegroeid in gezinnen waar weinig ruimte was voor emoties en gevoelens.

In sommige gevallen werden gevoelens en emoties zelfs niet gewaardeerd of werd het laten zien van emoties als ‘slecht’ of negatief beoordeeld.

Daardoor leren deze personen in een vroeg stadium van hun leven om hun gevoelens weg te stoppen. Dit kan een effect hebben op de manier waarop ze hun gevoelens en emoties laten zien in de rest van hun leven.

Ze kunnen uiteindelijk zelfmedelijden en een gebrek aan zelfvertrouwen ontwikkelen.

Ze zijn zichzelf er waarschijnlijk niet van bewust, maar een ontkoppeling tussen de emoties en gevoelens is een afweermechanisme van hun eigen ego. 

Papieren robotje met een gebroken hart in zijn handjes

Wanneer ze zich in de gevoelens en emoties van andere inleven, moeten ze in contact komen met hun eigen emoties. Dit kan in hun geval pijn doen waardoor ze dit liever vermijden.

Door dit mechanisme kunnen mensen met een gebrek aan empathie zich niet inleven in de gevoelens van anderen. Dit kan een probleem worden wanneer ze relaties met anderen aangaan, met name bij mannen.

In de meeste gevallen is het alleen mogelijk om te veranderen wanneer je er bewust voor kiest om je gedachten en gevoelens opnieuw te trainen.

Luister ook eens naar Helen Riess, professor aan Harvard Medical School, die vertelt over de kracht van empathie:


Gedragsstoornissen

Het gebrek aan empathie kan leiden tot ernstige gedragsstoornissen. Een bekend voorbeeld hiervan is narcisme.

Andere vormen zijn persoonlijkheidsstoornissen waar mensen moeilijk sociale relaties met anderen kunnen aangaan of waarin ze psychopathische problemen hebben.

In deze gevallen hebben deze personen professionele hulp nodig. Ze moeten hier echter voor open staan. 


Empathie op het werk

Veel mensen bevinden zich een groot deel van hun dag op hun werk.

Man nerveus op het werk kijkt naar zijn horloge

Ook op de werkvloer is een bepaald niveau aan empathisch vermogen erg belangrijk.

Daarmee kun je op een effectieve manier communiceren met je collega’s en goede, productieve relaties met collega’s opbouwen, klanten beter begrijpen, beter om gaan met conflicten en situaties op de werkvloer beter voorspellen.

Een goed niveau aan empathisch vermogen stelt je ook in staat om goede leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen, omdat je daarmee in staat bent je collega’s beter te begrijpen.

Wil jij je prestaties op de werkvloer verbeteren? Een hele goede manier is om meer empathisch te zijn op je werk.

Groep collegas die met empathie naar hun werk kijken op een laptop

De volgende tips kunnen je hierbij helpen:


Tip 1: Luister, en onderbreek anderen niet

Een empathisch persoon heeft het vermogen om echt te luisteren naar anderen zonder hen te bekritiseren of de ander te onderbreken.

Daarentegen heeft een persoon met een gebrek aan empathie geen interesse in wat de ander te zeggen heeft.

Zie je het verschil?

Je zult merken dat je veel meer door anderen zal worden gewaardeerd wanneer je oprecht naar hun verhaal en problemen luistert.

Man die heel aandachtig luistert met zijn hand tegen zijn kin

Daarmee krijgen anderen namelijk de indruk dat je oprecht in hen geïnteresseerd bent. 

Mensen die oprecht zijn, interesse hebben in anderen en goed luisteren worden aardiger en leuker gevonden, maar zijn ook een waardevoller onderdeel van het team. 


Tip 2: Lach naar mensen 

Wat vind jij de meest vriendelijke persoon uit je jeugd? Kun je deze persoon nog voor de geest halen?

De kans is groot dat je deze persoon lachend herinnert.

Mensen die glimlachen worden vriendelijker en aardiger gevonden. Wanneer je lacht naar anderen, stelt je jezelf voor hen open zonder jezelf kwetsbaar te maken. Mensen die lachen stralen een bepaalde positiviteit uit.

Vrouw die heel breed lacht en zo empathie uitstraalt

Andere empathische mensen zullen teruglachen, terwijl mensen met een gebrek aan empathie juist negativiteit zullen uitstralen.

Het is een basisvorm van vriendelijkheid en menselijkheid waardoor deuren voor je zullen openvallen.


Tip 3: Stel relevante vragen

Wanneer je oprecht geïnteresseerd bent in een ander en naar hem of haar luistert, stel je relevante vragen die ertoe doen. Hiervoor moet je goed blijven luisteren tijdens het gesprek.

Relevante vragen worden door anderen gewaardeerd. Deze vragen laten namelijk zien dat je geïnteresseerd bent. Hierdoor verdien je in één keer punten ten opzichte van anderen.

Vrouw die lacht en relevante vragen stelt

Een goede manier om relevante vragen te stellen, is door je tijdens het gesprek te richten op het stellen van vragen.

Daardoor luister je aandachtig. Wanneer er een goede, relevante vraag opkomt onthoud je deze ook beter. Je kunt deze vraag eventueel opschrijven.

Let erop dat je de relevante vraag stelt wanneer de ander is uitgesproken, zodat je de ander niet onderbreekt.


Tip 4: Wees volledig aanwezig. 

Het bezig zijn met je mobiele telefoon in sociale situaties is tegenwoordig meer dan alles een manier om een gebrek aan interesse en empathie te tonen.

Dit kan als zeer storend worden ervaren.

Wanneer je in een gebrek met een ander bent, is het belangrijk dat je met je gedachten volledig aanwezig bent.

Probeer niet aan andere dingen te denken en zorg ervoor dat je gedachten niet afdwalen. Dit toont namelijk desinteresse en geeft daardoor een hele slechte indruk.

Vrouw die op haar telefoon bezig is tijdens het eten in een restaurant

Wanneer je in een bespreking zit of een (groeps)gesprek met een ander hebt, toont het ontzettend veel desinteresse als je ondertussen op je telefoon binnenkomende berichten checkt, je social media bekijkt of een binnenkomende e-mail opmerkt.

Een goede manier om empathischer te zijn is door je telefoon tijdens belangrijke momenten op de dag op stil te zetten. Dan kun je je helemaal op de ander richten zonder gestoord of afgeleid te worden.


Tip 5: Probeer jezelf in de ander in te leven 

Probeer de ander te begrijpen. Wat zijn zijn of haar gevoelens, gedachten of ervaringen?

Vrouw geeft een knuffel aan haar vriendin

Hoe beleeft de ander een bepaalde situatie? Probeer om in andermans schoenen te gaan staan.

Hierdoor zal je empathischer worden. Door een ander beter te begrijpen, kun je begrijpen waarom de ander op een bepaalde manier reageert of zich op een bepaalde manier gedraagt.

 Je kunt je meer inleven in de situatie van een ander en hierdoor compassievoller reageren. 


Tip 6: Stel jezelf kwetsbaar op

We leven in een samenleving waarin we denken dat we stoer en sterk moeten zijn.

Tegelijkertijd wordt kwetsbaarheid, empathie en liefdevol reageren als een zwakte gezien.

Vrouw geeft zichzelf een knuffel en kijkt naar de zijkant

 Dit is eigenlijk vreemd, omdat iedereen empathische en liefdevolle mensen zeer kan waarderen.

Empathische personen hebben het vermogen om open te staan voor anderen. Ze stellen zich hiermee kwetsbaar op, maar zijn tegelijkertijd sterk.

Empathische mensen worden namelijk door andere gewaardeerd en aardig gevonden.

Stel jezelf kwetsbaar op. Dit is een proces. Wees niet bang om te vragen, want vragen toont interesse. 


Tip 7: Doe geen aannames 

Dit houdt verband met punt 6, kwetsbaarheid. Durf te vragen aan anderen.

Wanneer iets onduidelijk is of wanneer je interesse hebt in een ander is het veel beter om dit te vragen in plaats van verkeerde aannames te doen.

Man met een bordje 'don't assume' in zijn hand

Verkeerde aannames zijn namelijk dodelijk.

En waarom eigenlijk? Een empathisch persoon heeft interesse in de ander, vraagt en gaat met de ander in gesprek. 

Door dingen aan te nemen zonder er zeker van te zijn, kun je onterecht een compleet verkeerd beeld van een persoon of een situatie krijgen.


Tip 8: Zie empathie als een vaardigheid

Wil jij empathischer worden? Dat is begrijpelijk. De wereld wordt een stukje beter bij meer empathie. 

Op de werkvloer kun je met meer empathie betere relaties opbouwen met collega’s, productiever worden en succesvoller zijn in je werk.

In tegenstelling tot wat personen met een gebrek aan empathie denken, kun je het niet alleen maar heb je anderen nodig om succesvoller te worden. Meer empathischer zijn helpt hierbij.

De manier om empathischer te worden, is om te oefenen. De bovenstaande tips kunnen je hierbij helpen.

Probeer bijvoorbeeld om een week lang één punt te oefenen. Je zult merken dat wanneer je oefent, het steeds meer vanzelf zal gaan. Probeer het maar!

Vera Franssen is multidisciplinair coach, therapeut en oprichter van het platform VitaalGezond. Samen met een professioneel team van hulpverleners en ervaringsdeskundigen, helpt ze mensen door heel Nederland en België om te herstellen van narcistisch misbruik en meer zelfvertrouwen te krijgen.
  • Een prachtig, duidelijk, verhelderend artikel.
    De T-talk is hierbij een mooie en toepasselijke aanvulling.
    Herkenbaar.
    Gebrek aan empathie…
    Nieuwe opkomende “ziekte”?
    Hiervoor mag meer aandacht zijn, gericht op een in rap tempo veranderende maatschappij.
    Een bewustwording voor velen.

  • {"email":"Email address invalid","url":"Website address invalid","required":"Required field missing"}
    >