Afgesneden worden in je auto...
Uitgescholden worden door je partner als je een keer een fout maakt...
Of je baas die met zijn vuist op tafel slaat om zijn onvrede kenbaar te maken...
Dit zijn voorbeelden van agressief gedrag die veel voorkomen in het dagelijks leven.
Het kan zijn dat je er geen last van heb, maar dat is maar voor weinig mensen weggelegd.
Ben je één van de velen die hier wel problemen mee hebben?
Leer in dit artikel meer over agressief gedrag en hoe je het beste kan omgaan met agressief gedrag van anderen.
Wat is agressief gedrag?
Agressief gedrag is een gedrag waarmee we schade aanbrengen aan een ander, tegen de wil van deze persoon.
Met het uiten van dit gedrag worden grenzen, regels en waarden overschreden. Agressie kan materiële, lichamelijke en psychische schade opleveren.
Wat wij zien als agressief gedrag is niet altijd eenduidig, is het bijvoorbeeld agressie als iemand per ongeluk tegen je aanloopt? Of als je bij een fair duel op het voetbalveld een klap krijgt?
Over het algemeen wordt een onbewuste actie niet als agressie gezien.
Als de actie van een persoon gebruikt wordt om de eigen doelen te bereiken ten koste van het belang van anderen dan wordt dat als agressie aangemerkt.
Agressiviteit komt regelmatig voor en als iemand een keer een enkele agressieve uitbarsting heeft, hoeft dat niet direct een reden tot zorgen te zijn.
Kom je echter vaak in een situatie van agressie van een ander dan is het noodzakelijk om te weten hoe je daar mee om kan gaan en hoe assertiviteit je daarbij kan helpen. Daarover later in dit artikel meer.
Redenen dat mensen agressief worden
Er zijn vele redenen waarom mensen agressief worden. Een belangrijke reden is langdurige stress situaties.
Het kan ook te maken hebben met dieper liggende problemen met mentale of fysieke gezondheid.
Ook socio-economische factoren, traumatische ervaringen uit het verleden en invloed van de sociale cirkel kan agressief gedrag veroorzaken.
Het is goed om te weten wat de achterliggende reden van agressief gedrag is, want het kan de omgang met dit gedrag aanpassen.
Maar eerst kijken we naar wat voor soorten agressief gedrag we kunnen onderscheiden.
Verschillende soorten van agressief gedrag
Agressie wordt over het algemeen opgedeeld in 4 verschillende soorten.
- Expressieve agressie: Iemand richt zich bij deze vorm van agressie vaak niet op één persoon. Het gebeurt vaak in een luide vorm en kan op een bepaalde situatie of tegen een bepaalde organisatie gericht zijn.
- Frustratie agressie: Dit gebeurt als voor iemand de frustratie zo hard oploopt dat diegene vaak doorslaat. Meestal volgt dit op expressieve agressie, als die niet serieus genoeg is genomen en de situatie niet gekalmeerd kan worden. Deze agressie uit zich in een verminderde controle van de eigen emoties en kan tot geweld lijden.
- Instrumentele agressie: In tegenstelling tot de vorige twee soorten is dit vaak een geplande agressie die bedoeld is om op die manier een doel te bereiken. Vaak gaat instrumentele agressie samen met dreigen. Het risico op escalatie is echter lager dan bij frustratie agressie vanwege de gecontroleerde en geplande aard van de agressie.
- Onbeheerste agressie: Deze vorm van agressie is erg gevaarlijk want de persoon in kwestie is onvoorspelbaar en vaak gewelddadig. Dit komt voor bij mensen met psychische stoornissen en/of verslavingen.
Vormen van agressief gedrag
Agressief gedrag komt tot uiting in allerlei vormen en gradaties.
Roos van Leary
In de jaren 50 ontwikkelde de Amerikaanse wetenschapper Timothy Leary al een interpersoonlijk gedragsmodel.
Deze gaat uit van 2 factoren, namelijk ‘macht’ en ‘sfeer’.
‘Sfeer’ bepaald of er op een persoon samen wil werken of de ander juist tegen wil werken. ‘Macht’ gaat over wat de hiërarchie is tussen de twee mensen in kwestie.
Agressie valt in de categorie boven en tegen. Volgens Leary reageren mensen van nature tegenovergesteld in ‘macht’ en gelijk in ‘sfeer’.
Dat is in dit geval dus onderliggend en tegen, ofwel defensief.
De natuurlijke reactie van de mens is in dit geval niet de reactie die het best werkt. Lees de volgende 10 tips en leer hoe je beter op agressief gedrag kan reageren dan wat de mens eigen is.
Lees ook: Voor Jezelf Opkomen? 10 Tips Die Je Meteen Kunt Toepassen
Wat kun je doen tegen agressief gedrag? 10 tips
Tip 1: Blijf zelf kalm
Het is van groot belang om zelf kalm te blijven. De eerste verdedigingslinie is in dit geval beslist geen aanval - het is zelfbeheersing.
Het is normaal dat je door de stress en de boosheid die de confrontatie teweeg brengt de neiging hebt om in de verdediging te gaan, om terug te schreeuwen of vechten, maar probeer de rust te bewaren.
Het ‘vuur met vuur bestrijden’ werkt meestal niet.
Houd je emotie onder controle door even een aantal keren diep adem te halen en dan kun je de volgende stap nemen om te proberen de situatie te de-escaleren.
Tip 2: Beheers je stem
Een belangrijk wapen tegen agressie is je stem. Zorg ervoor dat je je stemgeluid beheerst.
Terug schreeuwen kan heel verleidelijk zijn en is de mens eigen, maar het leidt meestal alleen maar tot meer stress, agressie en kan tot escalatie van het conflict lijden.
Spreek de persoon aan met een rustige stem, dan neem je de spanning in de confrontatie wat weg.
Wees assertief in je communicatie en treed zelfverzekerd op terwijl je de andere persoon in zijn waarde laat, om weer controle te krijgen over de situatie.
Leer in dit uitgebreide artikel hoe je jezelf een assertievere houding kunt aanleren.
Tip 3: Geef de ander de ruimte en laat weten dat je diegene gehoord en begrepen hebt
Als een ander boos of gefrustreerd is heeft het normaal gesproken geen zin om daar heel defensief op te reageren.
Laat in plaats daarvan empathie merken. Probeer je te verplaatsen in deze persoon en vind uit waar de boosheid vandaan komt.
Laat weten dat je begrijpt waar het gevoel vandaan komt en herhaal wat de persoon gezegd heeft, zodat je er geen twijfel over laat bestaan dat je geluisterd hebt. Het kan zijn dat je het er niet mee eens bent, maar dat hoef je niet direct te laten blijken.
Tip 4: Probeer agressie niet te belonen
Wetenschappelijk onderzoek leert ons dat agressief gedrag vaak wordt gestimuleerd door een gevoel van beloning.
Geef de andere persoon niet het gevoel dat de agressie ervoor zorgt dat diegene het doel heeft bereikt en het dus voor die persoon bewust of onbewust meer interessant is.
Toon dus empathie en zorg dat diegene zich gehoord voelt om de agressie te de-escaleren maar blijf wel assertief en stel je grenzen. Kom met een oplossing waarbij je niet overal aan toegeeft.
Tip 5: Let op je eigen veiligheid (let op waarschuwingssignalen)
Als je de situatie niet kan sussen, zorg er dan in ieder geval voor dat je je eigen veiligheid in acht neemt.
Als je bijvoorbeeld merkt dat de persoon aan de andere kant een onbeheerste agressie heeft.
Dat kan zijn vanwege het gebruik van verdovende middelen of door onderliggende psychische stoornissen.
In dat geval kan het soms beter zijn om je terug te trekken uit de situatie en zo snel mogelijk op zoek gaat naar hulp.
Een versnelde onregelmatige ademhaling kan een van de lichamelijke waarschuwingssignalen zijn.
Ook gebalde vuisten, schreeuwen, vloeken of het gooien met objecten zijn signalen waarbij je je eigen veiligheid snel in acht moet nemen.
Tip 6: Neem een juiste non-verbale houding aan
Als je met agressief gedrag te maken hebt kan een goede non-verbale assertieve houding de situatie helpen de-escaleren.
Het kan bijvoorbeeld helpen om licht zijdelings voor de andere persoon te gaan staan.
Verlies het oogcontact niet, maar ga ook niet staren. Het schouders ophalen en nee schudden kunnen de situatie erger maken.
Lach de andere persoon ook niet uit en probeer nerveuze bewegingen, zoals met een pen tikken, op je horloge of telefoon kijken of spottende geluiden maken te voorkomen.
Laat daarentegen begrip voor de situatie merken, bijvoorbeeld door te knikken en je hoofd langzaam en onopvallend met de persoon mee te bewegen.
Een open houding met je armen en handpalmen geopend wordt als respectvol ervaren en daarmee heb je meer kans een situatie te de-escaleren.
Tip 7: Leer aandachtig luisteren
We hebben het el eerder gehad over begrip en empathie tonen.
Een van de belangrijkste oorzaken van agressie is een gevoel van frustratie of woede en dat wordt vaak vergroot door onbegrip van jouw kant.
Het is daarom belangrijk dat je aandachtig luistert naar wat de persoon te zeggen heeft.
Het herhalen van de woorden van de ander kan een rustgevend effect hebben.
Het geeft de ander het gevoel dat diegene eindelijk gehoord wordt. Als je goed luistert en weet wat de ander zo boos maakt dan kun je daarop inspelen om de situatie te de-escaleren.
Tip 8: Ken je fundamentele rechten als mens
Het klinkt misschien logisch, maar het wordt vaak vergeten in situaties waar agressie naar voren komt.
De Verenigde Naties hebben een lijst opgesteld van dingen waar ieder mens recht op heeft. Een van de rechten die je hebt is het recht om in een correcte en respectvolle omgeving te werken.
Dus als je bijvoorbeeld met verbale agressie van je baas te maken hebt, hoef je dat niet zomaar te accepteren. Je hebt namelijk recht op een werkplek zonder verbale agressie.
Het kan een reden zijn om een gesprek aan te gaan, misschien met deze baas of misschien met een andere persoon binnen of buiten het bedrijf die naar je luistert en je kan helpen om de situatie om te verbeteren.
Tip 9: Druk je bezorgdheid uit
Soms weet iemand niet dat diegene agressief gedrag vertoont naar jou toe.
Zeker als het een persoon is waarmee je een persoonlijke of werk relatie hebt, kan het goed zijn om je bezorgdheid over bepaald gedrag te uiten.
Het kan zijn dat de andere persoon vanuit stress op de automatische piloot handelt. Het agressief gedrag komt dan zonder dat diegene het weet.
Het kan dan helpen op een empathische manier duidelijk te maken dat het een effect op jou heeft. Dit kan ervoor zorgen dat er naar een oplossing gezocht kan worden voordat het agressieve gedrag erger wordt.
Tip 10: Gebruik assertieve en effectieve communicatie
Als je goed wilt kunnen reageren tegenover agressief gedrag dan blijft een van de belangrijkste dingen dat je assertief bent en effectief kunt communiceren.
Assertief gedrag zorgt ervoor dat je op een kalme manier voor jezelf opkomt en de agressor het niet gevoel geeft dat hij of zij alle macht over jou heeft.
Als je hebt laten merken dat je diegene begrijpt, kun je op een respectvolle manier duidelijk maken wat je van de situatie vindt en hoe je tot een oplossing kunt komen.
Als je het lastig vind om voor jezelf op te komen, doe dan de assertiviteit test en leer hoe je in dit soort situaties het risico op escalatie zo veel mogelijk verkleint en uiteindelijk tot een goede oplossing kan komen.
