Heb je het gevoel dat er iets niet helemaal klopt in je relatie, maar weet je niet goed wat?
Als je in een relatie zit die gedomineerd wordt door de wensen van je partner, zonder dat er ruimte is voor compromissen, dan is het mogelijk dat je te maken hebt met een narcist.
In sommige relaties is de ene partner een beetje veeleisender dan de andere, maar in dat geval is er meestal wel nog een zekere mate van empathie.
Wanneer je in een relatie zit met een narcist, is er echter geen sprake van empathie of ruimte voor het sluiten van compromissen.
Doel van dit artikel: Hoe herken je narcisme precies en wat kan je doen voor als je wilt omgaan met een narcist? In dit artikel leer je een aantal belangrijke tips die je hierbij kunnen helpen.
Wat is narcisme?
Een persoon met narcisme is iemand die lijdt aan narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS). Iemand met narcisme beschouwt zichzelf als heel speciaal en voelt zich verheven boven andere mensen. Hij eist bewondering en respect of hij dit nu verdient of niet.
Je leven delen met een narcist is enorm moeilijk omdat hij voortdurend eist dat je aan al zijn eisen en behoeften voldoet. Hij beseft niet dat de mensen rondom hem ook hun eigen wensen en voorkeuren hebben.
Narcisten zijn geobsedeerd door hun imago, uiterlijk, beroep, geld of macht. Ze besteden zeer veel aandacht aan het in stand houden en creëren van het beeld dat de buitenwereld van hen heeft.
Kijktip: In deze video geeft Dr. Sander Thomaes van de Universiteit Utrecht antwoord op de vraag of er tegenwoordig meer narcistische mensen zijn dan vroeger:
Een narcist kan niet goed tegen kritiek van anderen. Wanneer hij kritiek krijgt, gaat hij meestal meteen in de aanval. Hij heeft er ook geen probleem mee om te liegen en te bedriegen om op die manier toch zijn doel te bereiken.
Narcisten hebben ook vaak problemen met het succes van een ander en geraken geïrriteerd wanneer ze zien dat iemand anders ergens in slaagt.
Iets wat we allemaal hebben maar wat bij een narcist ontbreekt is een geweten. Dit geeft hem het gevoel dat hij kan zeggen en doen wat hij wilt.
Hij is immers niet in staat om gevoelens van schuld te hebben. Hij heeft wel het vermogen om goed van kwaad te onderscheiden, maar hij mist de capaciteit om er zich iets van aan te trekken.
Hoe kun je omgaan met een narcist?
Omgaan met een narcist niet makkelijk. Sterker nog, het is zal veel energie van je vergen. Narcisten leven van de emoties en gevoelens van anderen. Wanneer je dit wegneemt en hen gaat negeren, zullen ze helemaal blokkeren
Een narcist kan nooit veranderen omdat er volgens hem helemaal niets mis is.
Als je hem negeert zou het kunnen dat hij zegt dat hij gaat veranderen uit angst om alleen achter te blijven.
Aan het einde van dit artikel ontdek je tips die je helpen omgaan met een narcist. Hoe doe je dat precies? Je leest het verderop.
Lees nu eerst de belangrijkste narcisme kenmerken.
Narcisten zijn niet altijd gemakkelijk te herkennen omdat ze heel overtuigend kunnen liegen en manipuleren.
Het zijn meestal heel charmante mensen die iedereen meteen kunnen inpakken. Ze kunnen dus gemakkelijk mensen aan de haak slaan, maar ze slagen er meestal niet in om een langdurige relatie op te bouwen.
Ze nemen, vragen en verwachten, maar ze geven zelf nooit iets terug, behalve mooie woorden.
Hun egocentrisme is meestal een ernstig obstakel. Ze hebben niet het vermogen om rekening te houden met een ander.
Toch kunnen ze zich zo overtuigend presenteren dat de ander zich aangetrokken voelt.
Narcistisch misbruik kan echter heel schadelijk zijn, zowel emotioneel als fysiek.
Binnen een relatie probeert de narcist de partner op een dwangmatige manier in de greep te houden. Ze willen de ander als een soort bezit maken om zo hun eigen macht te vergroten. Dit zorgt voor relatieproblemen en veel stress.
De narcist zoekt meestal naar een gevoelige partner die ze gemakkelijk kunnen manipuleren.
Relatie met iemand die narcisme heeft
In het begin van de relatie overspoelen ze hun geliefde met complimenten en attenties. Op die manier kunnen ze iemand aan zich binden.
Na een tijdje komt echter de ware aard naar boven, maar meestal ben je dan al gebonden.
Bij elk conflict gedraagt de narcist zich weer even zoals in het begin van de relatie met veel attenties en spijtbetuigingen.
Daarna kan de relatie zich weer herstellen, maar de conflicten en vernederingen zullen zich steeds weer herhalen.
De gekwetste partner wordt meestal angstig en afhankelijk en blijft steeds maar terugkomen. Ze geloven in een illusie en hopen dat het nog goed kan komen.
Wanneer je in een relatie zit met een narcist dan is de kans op verbetering echter minimaal.
De volgende checklist kan je helpen om narcisme te herkennen:
- Narcisten liegen, gebruiken en manipuleren.
- Narcisten hebben geen geweten of schuldgevoel.
- Narcisten zijn enorm achterdochtig.
- Narcisten streven naar macht en willen altijd de controle behouden.
- Narcisten vragen heel veel energie van andere mensen.
- Narcisten kunnen moeilijk alleen zijn.
- Narcisten zijn niet geïnteresseerd in het welzijn van andere mensen.
- Narcisten kunnen niet tegen kritiek.
- Narcisten zijn goed in het afdwingen van bewondering.
- Narcisten eisen altijd enorm veel aandacht op.
- Narcisten veranderen constant van normen en waarden.
- Narcisten zijn enkel in andere mensen geïnteresseerd voor hun eigen doeleinden.
- Narcisten zijn nooit tevreden.
- Narcisten zijn enkel op zichzelf gericht.
- Narcisten willen altijd aan het woord zijn.
- Narcisten hebben geen echte vrienden.
- Narcisten zijn jaloers en bezitterig.
- Narcisten bieden nooit excuses aan.
- Narcisten verwachten dat de ander dingen opgeeft.
- Narcisten zijn vaak ontrouw.
Wanneer je partner aan deze punten voldoet, is de kans groot dat je met een narcist te maken hebt.
Er zijn ook enkele subtielere kenmerken die kunnen duiden op narcisme:
Kenmerk 1: Gevoelens van onzekerheid projecteren
Dit is een spel waarbij de narcist op een subtiele manier dingen zegt of doet waardoor de ander zich minder slim of competent gaat voelen.
Voorbeeld: Een baas die jouw manier van werken in vraag stelt nadat er door zijn eigen schuld iets mis is gegaan.
Kenmerk 2: Angst voor emoties en intimiteit
Iedereen kan geraakt worden door contact en interactie met andere mensen. Een narcist verafschuwt dit idee omdat hij op geen enkele manier beïnvloed wilt geraken door iets of iemand anders.
Voorbeeld: Wanneer de narcist een gevoel of emotie voelt opkomen, zal hij meteen van onderwerp veranderen. Hij heeft de neiging om zijn gevoelens te rationaliseren en achter ontkenningen te verbergen.
Kenmerk 3: Een onsamenhangend gezinsverhaal
Verwaarlozing of misbruik gedurende de kindertijd zijn vaak oorzaken van narcisme. Narcisten kunnen meestal niet op een samenhangende manier praten over hun kindertijd. De verhalen kloppen niet en zijn vaak tegenstrijdig.
Voorbeeld: Wanneer de narcist praat over zijn jeugd of kindertijd, hangt hij een perfect familieverhaal op met veel lof. De redenen van zijn lofrede zijn echter vaag of discutabel.
Omgaan met een narcist: 6 belangrijke tips
Omgaan met een narcist kan een hele uitdaging zijn.
Het is vaak niet mogelijk om een narcist te begrijpen omdat jij helemaal anders in mekaar zit. In veel gevallen kiest de partner er na verloop van tijd zelf voor om de narcist te verlaten.
Indien je er zelf voor kiest om bij een narcist te blijven, moet je ervoor zorgen dat de relatie je zo weinig mogelijk schade berokkent.
Hieronder vind je een aantal tips die je kunt toepassen om met de grillen van een narcist om te gaan.
Tip 1: Verwacht helemaal niets
Wees er ervan bewust dat je van een narcist helemaal niets kan verwachten. Geen empathisch vermogen, steun, begrip of zelfs liefde.
Dat is nu eenmaal de pijnlijke waarheid die je onder ogen moet zien.
Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis die ervoor zorgt dat de persoon zicht niet kan gedragen zoals een ander.
Hij is niet in staat om rekening te houden met anderen. Het zou zelfs kunnen dat de narcist je wilt laten geloven dat het probleem bij jou ligt.
Tip 2: Houd rekening met onvolwassen gedrag
Narcisten hebben het gedrag of bewustzijn van een kind. Kinderen liegen en manipuleren ook om hun zin te krijgen. Het verschil met een narcist is dat hij niet kan leren of veranderen.
Tip 3: Speel het spel niet mee
Narcisten gebruiken alle oneerlijke middelen om hun doel te bereiken. Ga hier niet in mee. Jij hebt wel gevoel en bent daardoor veel kwetsbaarder.
Ga echter niet in op zijn pogingen om je mee te sleuren in zijn gedrag.
Tip 4: Stel duidelijke grenzen
Leg duidelijk je eigen grenzen vast en hou je er ook aan. Aan hoeveel eisen wil je voldoen? Spreek dit af met jezelf en blijf bij je beslissing.
Beperk de duur van gesprekken die nergens toe leiden en blijf vooral kalm. Wees niet bang om ‘nee’ te zeggen.
Tip 5: Stel je zelfverzekerd op
Narcisten houden van kwetsbare en gevoelige mensen. Wil je de narcist echter de baas blijven?
Laat hem of haar dan merken dat je niet met je laat sollen. In geval van een conflict kan je dreigen om hem te verlaten. Gebruik dezelfde wapens die hij gebruikt om anderen te onderwerpen.
De narcist is bang om verlaten te worden. Wanneer hij of zij dreigende taal gebruikt, spreek dan op dezelfde manier terug.
Wanneer hij geconfronteerd wordt met dit spiegelbeeld, zal hij vaak terugdeinzen.
Tip 6: Stel jezelf belangrijke vragen
Leven met een narcist kan pijnlijk en verwarrend zijn.
Het is heel belangrijk om te weten waar je mee te maken hebt en ervoor te zorgen dat je steeds de touwtjes in handen houdt. Wanneer er toch sprake is van emotioneel misbruik, neem dan voor jezelf de beslissing om uit de relatie te stappen.
Emotioneel misbruik is iets dat je niet altijd meteen herkent. Het lijkt subtiel, maar het kan wel ernstige psychische schade toebrengen.
Er zijn een aantal vragen die je kan stellen om uit te maken of je emotioneel misbruikt wordt:
- Voel je je dikwijls helemaal uitgeput?
- Heb je het gevoel dat je partner liegt?
- Heb je moeite met slapen?
- Heb je het gevoel dat de problemen in de relatie jouw schuld zijn?
- Ben je bang in wat voor stemming je partner gaat zijn als hij thuis komt?
- Heb je het gevoel dat je partner belangrijker is dan jij?
- Heb je toestemming van je partner nodig als je iets wilt doen?
- Heb je het gevoel dat je niet gelijk wordt behandeld?
- Heb je soms suïcidale gedachten?
- Weet je niet meer wie je echt bent?
Als je jezelf herkent in veel van bovenstaande vragen, wordt het tijd om aan de alarmbel te trekken. Het is niet goed om in een ongezonde relatie te blijven zitten.
Narcistisch misbruik binnen een relatie kan zich uiten op veel verschillende manieren:
Sociale isolatie: dit is een vorm van mentaal misbruik. De narcist probeert om je totaal afhankelijk te maken door je sociale netwerk te verstoren.
Verbaal geweld: dit kan taal zijn die gebruikt wordt om de ander te vernederen of te manipuleren.
Financieel geweld: dit gaat over de bewegingsvrijheid van het slachtoffer. Ze mogen bijvoorbeeld niet gaan werken en moeten altijd verantwoording afleggen.
Emotioneel geweld: dit kan zich uiten op verschillende manieren. Denk maar aan intimidatie, het negeren van gevoelens en bedreigingen.
Herstellen van narcistisch misbruik
Als je eindelijk beseft dat je emotioneel misbruikt wordt door je partner is het eigenlijk al te laat.
Je partner heeft je op mentaal en emotioneel vlak al heel wat schade toegebracht.
Een goede kennis van narcisme en de patronen kan je helpen in het genezingsproces.
Wanneer je bevrijdt ben van de narcist die je leven volledig beheerste, ga je vaak door verschillende fases van herstel:
De bodem fase: in deze fase heb je vaak geen energie om iets te doen. Dit is een normale reactie na al de vernederingen die aan bod komen bij narcistisch misbruik.
De bewustwording fase: in deze fase ben je je bewust van wat je hebt meegemaakt. Het kan gebeuren dat je boos gaat worden op jezelf omdat je het misbruik zo lang hebt laten doorgaan.
De woede fase: je hebt je zolang onderdanig opgesteld dat opeens alle woede eruit komt. Woede is echter een noodzakelijke stap in het proces naar genezing.
Het is belangrijk dat je al je woede eruit laat. Na woede komt meestal verdriet. Het is dan mogelijk dat je je niet meer in staat voelt om van iets te genieten of betekenis te vinden.
De actie fase: in deze fase leer je om je leven weer in eigen handen te krijgen. Je neemt dan belangrijke beslissingen om je leven weer op de rails te krijgen, bijvoorbeeld verhuizen, een andere job of een verandering in levensstijl.
De opbouw fase: in deze fase begin je met jezelf te vergeven. Je gaat je beter voelen over jezelf en maakt weer plannen voor de toekomst.
Fysiek en emotioneel ga je je ook steeds beter voelen. Je krijgt langzaamaan je zelfvertrouwen terug.
De realisatie fase: je gaat je realiseren dat er niets is dat je had kunnen doen om de nachtmerrie waarin je verzeild was geraakt te voorkomen.
Je gaat concreet zoeken naar manieren die je leven zin geven. Je maakt werk van een nieuwe toekomst en sluit definitief de deur van de narcist.
De aanvaarding fase: dit is de volledige aanvaarding van je narcistische partner. Je accepteert dat hij een geestelijke stoornis heeft.
En je maakt je geen illusies meer dat je meer had kunnen doen in de relatie. Alleen op deze manier kan je volledig genezen en groeien.
Behandeling van narcisme: mogelijk of niet?
De behandeling van narcisme is zeer moeilijk en meestal een langdurig project.
Narcisten zien het immers als een teken van zwakte om zich te laten behandelen en ze vinden van zichzelf dat er helemaal niets mis is.
Ze gaan zich dan ook zelden melden voor een behandeling.
Pas wanneer hun hele omgeving hen heeft verlaten, bestaat de mogelijkheid dat ze eindelijk hulp gaan zoeken.
Hoewel het heel moeilijk is om veranderingen teweeg te brengen bij een narcist, is het toch niet onmogelijk. Met langdurige behandelingen kan er wel resultaat geboekt worden.
Er zijn behandelingen die bestaan uit psychotherapie zoals gezins-, gespreks- en groepstherapie.
In sommige gevallen worden ook medicijnen zoals antidepressiva toegediend die gevoelens van angst en depressie verminderen. Dit zijn gevoelens die heel kenmerkend zijn bij narcisten.
Het is heel belangrijk dat de narcist zelf inziet dat hij in therapie moet. Hij of zij moet eerst beseffen dat zijn gedrag en mentaliteit verkeerd is. Dit is de enige manier waarop een behandeling zal werken.
Het is niet gemakkelijk voor de narcist om te accepteren en te beseffen dat hij eigenlijk al heel zijn leven verkeerd bezig is.
Vandaar dat narcisme behandeling een hele lange tijd kan duren alvorens deze succesvol is.
