"Als je die domme opmerking niet had gemaakt, dan had ik niet geschreeuwd.”
"Als je niet altijd zeurde, dan zou ik je niet bedrogen hebben!"
“Als jij de dingen niet had verknoeid, dan was ik nu gelukkig geweest.”
Het lijkt altijd alsof het jouw schuld is dat je narcistische partner in vervelende situaties terechtkomt.
Niet zo vreemd want een narcist houdt ervan om zichzelf in een slachtofferrol te plaatsen. Maar waarom is dit zo? Lees snel verder voor het antwoord.
Doel van dit artikel: In dit artikel gaan we na waarom een narcist ervan houdt om zichzelf in een slachtofferrol te plaatsen en geef ik je mijn beste tips hoe ermee om te gaan.
Narcisme en de slachtoffermentaliteit
Een narcist wordt vaak gezien als iemand met een grandioos gevoel van eigenwaarde en een onbeperkte behoefte aan macht.
Daarom zou je het niet meteen verwachten dat een narcist zich ook in een slachtofferrol kan plaatsen. En toch doet een narcist dit vaak en maar al te graag!
Dus, wat betekent het als een narcist het slachtoffer speelt?
Is het met opzet? Is het een manipulatie tactiek? Geloven ze echt dat ze slachtoffer zijn?
Heel wat onderzoekers stelden zich deze vraag ook.
Er werden heel wat studies verricht naar slachtoffermentaliteit bij narcisten.
Deze toonden aan dat het niet altijd duidelijk is of narcisten zich echt het slachtoffer voelen of dat ze het slachtoffer spelen om gebruik te maken van anderen om hun narcistische voorraad te voeden.
Onderzoek uit 2003 suggereert dat narcisten zichzelf vaker dan andere beschouwen als het slachtoffer. Hierbij kunnen ze het slachtoffer zijn van het gedrag van anderen of van bepaalde situaties.
Dat wordt ook bevestigd door een andere studie hieromtrent. Tijdens deze studie gaven familieleden van narcisten aan dat de narcist in hun leven heel vaak een slachtoffermentaliteit aannamen.
Waarom kruipt een narcist in de slachtofferrol?
Maar waarom kruipt een persoon die zo vol is over zichzelf en zich belangrijker voelt dan wie dan ook, zo graag in deze slachtofferrol?
Want ergens is het slachtoffer spelen toch een teken van zwakte. En zich zwak of onzeker opstellen, dat wil een narcist vermijden.
Laten we even dieper ingaan op de redenen waarom een narcist dit dan wel zo vaak doet.
Een narcist heeft de neiging om in geïdealiseerde termen te denken. Hij heeft een prachtig beeld in zijn hoofd over hoe zijn leven zich volgens hem zou moeten ontvouwen.
Het is een soort van alternatieve realiteit. Als gevolg hiervan is een narcist niet in staat tot realistisch denken.
Hij wil en kan zijn denken niet bijstellen waardoor hij zich meteen in een slachtofferrol gaat verplaatsen. Andere mensen en bepaalde situaties verstoren namelijk dat prachtige beeld dat hij van zijn leven in gedachten had. Hij heeft hier helemaal geen schuld aan want hij zag dit alles zo perfect voor hem.
Wat is er met de wereld en iedereen om me heen aan de hand? Waarom verpesten jullie mijn prachtige plaatje? Waarom doen jullie mij dit onrecht aan?
Op welke manieren zie je de slachtofferrol terug bij narcisme?
Narcisten staan bekend om bepaalde destructieve patronen. Word je zelf geconfronteerd met een narcist dan weet je vast wel dat wanneer een conflict of een meningsverschil opduikt, hij heel onvoorspelbaar kan worden.
Een van deze onvoorspelbare gedragingen is zich verplaatsen in een slachtofferrol.
Laat ons even nagaan waarom een narcist dit doet, hoe hij dit doet en wat hij ermee wil bereiken.
1. Gevoel van aanzien
Omdat een narcist zichzelf vreselijk belangrijk vindt, gelooft hij dat hij altijd en overal een speciale behandeling moet krijgen.
Erkenning van anderen vindt een narcist heel belangrijk en hij gaat er dan ook van uit dat hij recht heeft op speciale privileges.
Wanneer dingen niet gaan zoals hij wil kan een narcist heel boos worden. De schuld hiervan zoekt hij als vanzelfsprekend bij anderen.
Dit gevoel van belangrijkheid zorgt er ook voor dat een narcist denkt dat alles wat hij voor een ander doet gewoon het beste is. Krijgt hij hiervoor niet voldoende lof dan gaat hij zich gedragen als het slachtoffer.
"Ik kan niet geloven dat je je zo gedraagt na alles wat ik voor je gedaan heb!"
2. Overgevoelig afweermechanisme
Iedereen heeft een afweermechanisme. Dit zorgt ervoor dat we pijnlijke ervaringen achter ons kunnen laten. Het helpt ons ook om te gaan met bedreigingen voor onze identiteit en eigenwaarde.
Een narcist voelt zich eigenlijk heel vaak bedreigd in zijn identiteit en eigenwaarde. Van iemand die zichzelf zo belangrijk vindt zou je dit misschien niet meteen denken. Toch is het zo.
Net daarom is zijn afweermechanisme zo overgevoelig.
Wordt een narcist geconfronteerd met een situatie die zijn gevoel van eigenwaarde dreigt te ondermijnen verrechtvaardigt hij dit door anderen als ‘slechteriken’ te beschouwen. Hij wordt met andere woorden het slachtoffer van mensen die niet begrijpen wat hij waard is.
Een narcist kan bijvoorbeeld denken dat hij de meest bekwame werkkracht is. Als iemand anders echter promotie krijgt, gaat hij dit uitleggen als jaloezie van zijn leidinggevende.
"Hij is bang dat ik beter zal worden dan hij.
Een ander veel voorkomend afweermechanisme bij narcisme is projectie. Dit is wanneer iemand onbewust zijn eigen gevoelens of realiteit projecteert op iemand anders.
"Het ligt niet aan mij - het ligt aan hem."
Bij projectie doet een narcist niet alsof. Hij gelooft het echt! Dit is waarom narcisten vaak onbewust het slachtoffer spelen.
3. Grote behoefte om controle uit te oefenen
Een slachtoffermentaliteit kan helpen om altijd en overal controle op iemand uit te oefenen.
Als je ruzie hebt met iemand die zich aangevallen voelt, zul je waarschijnlijk afstand nemen en je houding afzwakken. Je kunt je ook flexibeler opstellen als de ander zegt dat je niet eerlijk of aardig tegen hem bent.
Een narcist gebruikt deze technieken ook vaak, maar niet om dezelfde redenen.
Volgens een onderzoek uit 2014 is het zelfs heel waarschijnlijk dat narcisten heel goed weten hoe ze hun emoties beter kunnen reguleren en deze van jou kunnen lezen. Dit maakt het voor hen natuurlijk makkelijker om een slachtofferrol te spelen.
Misschien gaat hij zich inderdaad flexibeler opstellen maar dan alleen om jou te laten geloven dat hij eigenlijk het slachtoffer is van jullie discussie.
Zich in de slachtofferrol verplaatsen is een manier om toch controle uit te oefenen als al zijn andere manipulatietechnieken falen.
4. Moeilijke woedebeheersing
Narcisten verdragen maar moeilijk kritiek en afwijzing. Hierdoor kunnen ze op verschillende manieren reageren - één daarvan is woede. In psychologische termen wordt dit narcistische woede genoemd.
Een belangrijk kenmerk van narcistische woede is dat de woede-uitbarsting altijd de schuld is van iemand anders of van externe omstandigheden.
"Ik ben woedend omdat jij mij hebt aangevallen. Jij hebt mij onrecht aangedaan. Als jij je anders had gedragen, dan was ik helemaal niet woedend geworden.”
Hierin kan een narcist zelfs heel ver gaan. Hij trekt je mee in zijn woede en als jij dan overeenkomstig reageert zal hij beweren dat je zijn leven ellendig maakt. Nog maar eens het slachtoffer dus.
Een narcist weet ook heel goed dat als hij zich boos maakt en jou hiervoor de schuld geef, jij je gedrag zult aanpassen.
Lees ook: Zo win je van een narcist.
5. Totaal gebrek aan empathie
Schuldgevoel is een menselijke emotie waardoor we ‘de juiste dingen’ doen voor anderen.
Uit onderzoek blijkt dat een gevoel van empathie narcisten helemaal vreemd is. Hierdoor kennen ze ook geen schuldgevoelens. Dit leidt ertoe dat ze gewetenloos gebruik maken van allerlei manipulatietechnieken om toch maar te krijgen wat ze willen.
Als je een narcist erop wijst hoe gekwetst je je voelt om iets wat hij heeft gedaan, dan kan hij zich niet verplaatsen in jouw gevoelens. Maak jij hier een opmerking over beschouwt hij dit als kritiek en zal hij beweren dat je onredelijke eisen stelt.
Hij projecteert de hele situatie op zichzelf en ziet zichzelf hierbij als slachtoffer.
Wat is Hypervigilant narcisme?
Sommige narcisten kun je makkelijk herkennen. Ze laten hun egoïsme heel duidelijk aan de buitenwereld zien.
Niet bij alle narcisten echter komt dit persoonlijkheidskenmerk zo duidelijk naar voren.
Hypervigilant narcisme is een vorm van ‘gecamoufleerd’ narcisme. Een hypervigilant narcist is net heel onzeker over zichzelf maar stelt wel hoge verwachtingen aan zichzelf en aan mensen in zijn omgeving.
Een openlijke narcist doet zich arrogant en heel zelfverzekerd voor maar bij een hypervigilant narcist ligt dat anders. Deze narcist is net zo egocentrisch en manipulatief als een openlijke narcist. De manier waarop hij zijn narcisme uit is echter helemaal anders.
Een vigilant narcist speelt veel meer in op de compassie van zijn omgeving waardoor hij - nog meer dan een openlijke narcist - in een slachtofferrol gaat kruipen.
Kan een narcist sorry zeggen?
Ja hoor, een narcist kan perfect ‘sorry’ zeggen. Maar dat doet hij niet omdat hij schuldgevoelens heeft om hoe hij jou heeft behandeld.
Als een narcist ‘sorry’ zegt of zich verontschuldigt dan doet hij dat louter en alleen uit eigenbelang.
Een verontschuldiging is voor een narcist niet meer dan een greep uit zijn grabbelton aan manipulatietechnieken.
Een narcist vindt het heel belangrijk hoe hij overkomt bij anderen. Zich verontschuldigen is ook een manier om in de slachtofferrol te kruipen. Slachtoffer van narcistisch misbruik zullen eerder geneigd zijn om een narcist te vergeven als hij verontschuldigingen uit.
“Ah, hij heeft echt spijt van de dingen die hij gedaan heeft. Laat ik hem nog een kans geven.”
Waarom vallen narcisten op mij?
Misschien vraag je je af waarom jij nu net het slachtoffer van narcisme bent.
Laat me jou maar meteen geruststellen: het is niet jouw schuld! Narcisten vallen niet op een type partners.
Narcisten zijn wel op zoek naar mensen die aan bepaalde eigenschappen voldoen. En deze kunnen heel divers zijn.
Vergevingsgezind
Een narcist is op zoek naar iemand die hem keer op keer zal vergeven voor zijn kwetsende gedrag.
Empathisch
Om een constante aanvoer van aandacht en bewondering te krijgen zoekt een narcist een partner die heel empathisch is. Bij empathische mensen werkt hun ‘slachtofferschap’ namelijk het beste.
Loyaliteit
Een narcist eist absolute toewijding. Loyale mensen kunnen hem deze toewijding beter schenken dan mensen die het niet zo nauw nemen met trouw.
Laag zelfbeeld
Mensen met een laag zelfbeeld hebben moeite om van zichzelf te houden zoals ze zijn. Als een charmante narcist hun pad kruist hebben ze de neiging om hem te idealiseren. Hun eigenwaarde wordt (tijdelijk) opgekrikt.
Succesvol
Een narcist omringt zich graag met mensen die goed zijn voor zijn ego. Hoe succesvoller je bent hoe vaker een narcist jouw aanwezigheid opzoekt.
Verantwoordelijkheidszin
Narcisten nemen zelden of nooit verantwoordelijkheid voor hun woorden en daden. Ze hebben dus altijd iemand nodig die de verantwoordelijkheid voor hen neemt en de scherven voor hen zal lijmen.
Heb jij soms het gevoel dat je de narcist in je leven ‘onrecht’ aandoet? Voel je je vaak schuldig als je partner beweert dat hij het slachtoffer is van iets wat jij hem hebt aangedaan?
Ik nodig je graag uit om onderstaande Narcisme Test te maken. Aan de hand van deze test kun je nagaan welke invloed de narcist in je leven op jou uitoefent.
Zodra je deze test hebt gemaakt stuur ik je helemaal gratis het e-boek ‘Narcist ontmaskerd’ naar je toe. Dit boek zal je helpen om meer te weten te komen over narcisme en zal je leren hoe je kunt omgaan met narcisme zonder dat deze persoonlijkheidsstoornis je leven bepaalt.
