Bipolaire Stoornis? 11 Tips Om Het Leven Draaglijker Maken

De bipolaire stoornis of manisch-depressieve stoornis is een stemmingsstoornis die ongewone verschuivingen veroorzaakt in de gemoedstoestand, het energieniveau en het vermogen om normaal te kunnen functioneren.

Bij mensen die last hebben van deze stoornis wisselen periodes van depressie en een laag energieniveau zich af met periodes van hypomanie of manie, waarbij er net enorm veel energie en euforie aanwezig kunnen zijn. Tussendoor kunnen er ook periodes van normale stemming ervaren worden.

De bipolaire stoornis kan onderverdeeld worden in vier basistypes. Bij al deze types vind je duidelijke stemmingswisselingen en een verandering in de energiebalans terug.

Bipolaire-I-stoornis

Wordt gedefinieerd door manische episodes die ten minste zeven dagen duren, of door manische symptomen die heel ernstig worden voor de persoon in kwestie en voor de betrokkenen. Een manie wordt gekenmerkt door een uitgelaten , euforische stemming waarbij alles er rooskleurig uitziet.

De persoon is onrustig, hyperactief en denkt razendsnel. Zo lijkt hij van de hak op de tak te springen.

De persoon heeft echter vaak het gevoel dat andere mensen hem niet kunnen volgen en dus te traag van begrip zijn.

Er kan ook een ontstemde manie optreden, waarbij de persoon op alles en iedereen boos lijkt te zijn.

Hij is dan overactief, onrustig, heeft een versnelde gedachtegang maar is in tegenstelling tot de gewone manische periode niet blijmoedig maar eerder angstig, prikkelbaar, boos of depressief.

Dit lijkt sterk op de gemengde episodes, waarbij er zowel depressieve als manische kenmerken tegelijk aanwezig zijn. Depressieve episodes gebeuren ook, en duren ten minste twee weken.

Bipolaire-II-stoornis

Wordt gedefinieerd door depressieve en hypomanische episodes, maar de ernstigere manische episodes zoals bij Bipolaire-I-stoornis worden niet bereikt.

Cyclothyme stoornis

Wanneer depressieve periodes zich afwisselen met periodes die neigen naar hypomanie, maar nooit echt depressies of manieën zijn, en dit gedurende minstens twee jaar, dan wordt er gesproken van een Cyclothyme stoornis. Dit kan in sommige gevallen overgaan in een bipolaire stoornis.

Andere gespecificeerde en niet-gespecificeerde bipolaire en gerelateerde stoornissen: Alle stoornissen waarbij bipolaire symptomen voorkomen maar die niet in de bovenstaande categorieën passen.

Leven met een bipolaire stoornis

Het leven met een bipolaire stoornis kan heel confronterend zijn. Je wordt als het ware als ‘abnormaal’ bestempeld en vaak zelfs als ‘gek’.

Mensen ervaren een bipolaire stoornis ook heel verschillend naargelang hun eigen ontwikkelingsniveau en veel lijkt af te hangen van de vroegere trauma’s die ze nog te verwerken hebben.

Iemand die zijn conditie redelijk kan begrijpen en weinig traumatiserende gebeurtenissen heeft meegemaakt zal bijvoorbeeld de bipolaire stoornis anders ervaren dan iemand anders die net wel zware trauma’s voor de kiezen heeft gehad.

De tijdsduur, de aard en het gewicht van de klachten kunnen ook enorm verschillen van persoon tot persoon.

In vele gevallen heeft het een enorme invloed op het sociale, professionele en fysieke leven van de patiënt.

Ook betrokkenen kunnen erg lijden onder de gevolgen van deze stemmingswisselingen en hun pijn en inzet mogen zeker niet vergeten worden.

Kenmerken van een bipolaire stoornis

Mensen met een bipolaire stoornis maken periodes van ongewoon intense emoties mee waarbij hun slaappatroon, activiteitsniveau en gedrag verandert.

Deze duidelijk herkenbare periodes hebben hun eigen kenmerken en zijn erg verschillend van de stemmingen en het gedrag die de persoon normaal gezien typeren.

Tijdens een manische episode kunnen mensen:

• Zich heel uitgelaten of euforisch voelen
• Veel energie voelen
• Een verhoogde activiteit vertonen
• Erg veel praten
• Weinig of geen slaapbehoefte hebben
• Een versnelde gedachtegang hebben
• Een verhoogd libido hebben
• Veel creatiever zijn dan anders
• Snel verliefd worden
• Verhoogde en soms overdreven interesse vertonen in spiritualiteit
• Ondoordachte beslissingen maken
• Risico´s nemen op alle vlakken (ook met geld)
• Een gat in hun hand hebben
• Een opgeblazen gevoel van eigenwaarde hebben
• Hallucineren
• Snel geïrriteerd raken
• Denken alles beter te weten

Door het slaapgebrek en de geestelijke uitputting leidt een manische periode vaak tot afmatting.

Dit kan op zich weer een psychose of erg agressief gedrag in de hand werken. Op dit punt worden veel mensen vrijwillig of gedwongen opgenomen.

Tijdens een depressieve periode kunnen mensen:

• Zich heel erg somber en lusteloos voelen
• Weinig of geen energie hebben
• Moeilijk uit hun bed komen
• Zich enorm hulpeloos voelen
• Zelfmoordgedachten hebben
• Een verlaagde activiteit vertonen
• Zich bezorgd of leeg voelen
• Niet goed onthouden
• Zelfmoordgedachten hebben
• Te veel of te weinig eten
• Een slechte concentratie hebben
• Zichzelf verachten

Oorzaken van een bipolaire stoornis

De precieze oorzaak van bipolaire stoornis is onbekend, maar er kunnen verschillende factoren in meespelen, zoals:

• Biochemisch: Sommige studies tonen aan hoe bepaalde biochemische factoren een rol spelen. Zo heeft een tekort of een overvloed aan noradrenaline, serotonine en dopamine in het lichaam een belangrijke link met de stemmingswisselingen. Waarom dat tekort of die overvloed precies optreden vereist nog verder onderzoek.
• Genetisch: De bipolaire stoornis komt vaker voor als een familielid van de eerste graad ook aan de stoornis lijdt, zoals een vader of zus. Ook hier werd nog onvoldoende onderzoek rond verricht om een sluitend antwoord te kunnen bieden.
• Psychoanalytisch: Door trauma’s tijdens bepaalde ontwikkelingsfasen kan een gevoeligheid voor bipolair gedrag ontstaan.
• Andere

Hoe je een bipolaire stoornis kunt behandelen

Van een bipolaire stoornis kun je niet zomaar genezen door elke dag een pilletje te slikken, net omdat de trauma´s, het bewustzijnsniveau en andere psychoanalytische factoren zo´n grote rol spelen bij de persoonlijke ervaring ervan.

Het is zo complex dat er bijna altijd professionele hulp vereist is.

Het is daarom belangrijk dat de persoon op zoek gaat naar betrouwbare en aangepaste hulp. Dit zal meestal in de vorm van een psychiater zijn.

De behandeling richt zich op lange termijn op het voorkomen van de depressieve en manische periodes. Meestal zullen de volgende elementen deel uitmaken van de behandeling:

• voorlichting,
• psychotherapie
• medicatie

Of medicatie altijd aan de orde moet zijn is nog omstreden. Elk geval is apart, en sommige individuen zijn sterk genoeg om met enkel psychotherapie en verandering van de levensstijl de stoornis in de hand te krijgen. Vertrouw voor dit oordeel op je hulpverlener.

Medicatie wordt gebruikt om een psychose te voorkomen en om een zware manische periode te behandelen.

Ook worden er stemmingsstabiliserende middelen gebruikt. Antidepressiva worden zelden in grote mate gebruikt omdat ze de manische periode kunnen uitlokken.

Omgaan met een bipolaire stoornis:

Zelf kun je veel bereiken. Je kunt naar de bipolaire stoornis kijken alsof het een vloek is, of je kunt proberen om de lessen ervan te omarmen.

Misschien ontwikkel je door ermee om te gaan wel bepaalde vaardigheden die je anders nooit zou gehad hebben.

Het wordt wel stoornis genoemd, maar eigenlijk is het een uitdaging. Je kunt erdoor leren om voor jezelf te zorgen, om uit te vissen wat goed voor je is, zowel lichamelijk, emotioneel als geestelijk en spiritueel.

De volgende tips kunnen je erbij helpen om het leven met een bipolaire stoornis draaglijker te maken:

Tip #1 Erken je eigen stoornis

Het is belangrijk om je gemoedstoestand zelf het beste te leren kennen en te herkennen. Je kunt bijvoorbeeld een stemmingslogboek bijhouden, waarin je elke dag opschrijft of tekent hoe je stemming is en waaraan je denkt.

Op die manier raak je vertrouwd met de signalen die eventueel vooraf gaan aan een manische of depressieve periode en dan kun je op tijd gaan reageren.

Vertrouw ook op de signalen van betrokkenen. Je bent niet de enige die leeft met een bipolaire stoornis. Ook aan reacties van anderen kun je aflezen of je terug op weg bent naar het ene of andere uiterste.

Sidenote: Elk individu is anders, zoals dat elke maatschappij ook anders is. Zo kan het voor veel mensen ook verlichting bieden om deze conditie niet als een stoornis te zien die past op een paar bladzijden van een psychiatrisch werk.

In sjamanistische culturen zou er bijvoorbeeld met meer respect naar de psychotische of manische episodes worden gekeken zonder deze meteen te willen platleggen met pillen.

Ongeacht de behandelingswijze die gevolgd wordt kan het erg helend zijn om niet puur rationeel naar de “ziekte” te kijken als iets dat moet onderdrukt of uitgewist worden.

De conditie in de juiste banen lijden door je levenswijze te veranderen, ongeheelde trauma´s te verwerken en te vertrouwen op hulp van buitenaf lijkt een gezondere denkwijze.

Tip #2 Ontwikkel een dagelijkse routine

Routine in je leven is gezond. Ons hormonaal systeem hangt ook af van het slaap-waakritme. Wanneer we elke dag op een degelijk uur onder de wol kruipen en voldoende slapen, dan worden we ‘s ochtends uitgerust wakker.

Tijdens een manische periode slaap je bijvoorbeeld gemiddeld veel te weinig, terwijl een depressieve periode dan weer een teveel aan slaap teweeg brengt. Op die manier wordt het moeilijk om een vaste routine te creëren.

Er werd aangetoond tijdens een studie met 175 volwassenen met een bipolaire stoornis dat het volgen van een dagelijkse routine de manische en depressieve episodes veel langer doet uitstellen.

Het leven met een bipolaire stoornis kan erg chaotisch zijn. Het volgen van een routine zoals elke dag (in dezelfde volgorde) opstaan, iets positiefs wensen, tanden poetsen, thee zetten, enz., kan enorm behulpzaam zijn om zo´n stabiel mogelijke omgeving te creëren voor jezelf en je geliefden.

Tip #3 Beperk stress tot een minimum

Stress is een boosdoener voor je lichaam, je emoties en je razende gedachten.

Wanneer je al een tijdje leeft met een bipolaire stoornis, dan heb je zeker al een verband opgemerkt tussen de symptomen van je stoornis en de mate van de stress die je ervaart. Misschien herinner je je zelfs nog de stressfactor waardoor je je eerste episode ooit kreeg.

Mensen met een bipolaire stoornis zijn gevoeliger voor stress. Stress kan ook manische en depressieve periodes triggeren.

Als je probeert om te gaan met stress door ongezonde gebruiken, zoals alcohol en drugs, dan wordt je veel kwetsbaarder  om te hervallen.

Denk eraan dat stress ervoor kan zorgen dat je slechter voor jezelf zorgt, niet goed eet, te weinig slaapt, je routines verwaarloost, begint te razen in je hoofd, etc. Dit zijn allemaal factoren die ervoor kunnen zorgen dat je kwetsbaar wordt voor een terugval.

Tip #4 Volg een gezond dieet

Een gezond dieet voorziet je lichaam en je hersenen van voldoende voedingsstoffen om naar behoren te kunnen functioneren.

Dit helpt om de ernst en de frequentie van een terugval te verminderen. Het helpt ook om gewichtstoename te voorkomen of te verminderen.

Je dieet zou de volgende elementen moeten bevatten:

• Vers fruit, waaronder appels, bessen en bananen
• Donkere bladgroentes zoals spinazie en boerenkool
• Peulvruchten, zoals bonen, linzen en erwten
• Volkorenproducten
• Vette vis zoals zalm en kabeljauw
• Biologische melkproducten
• Scharreleieren
• Groene thee
• Noten en zaden
• Donkere chocolade (70 procent cacao of meer)

Voedingswaren om te vermijden:

• Rood vlees
• Witte bloem
• Verwerkte voeding
• Producten met veel suiker
• Erg vette producten zoals gefrituurde voeding
• Snoep

Tip #5 Neem voldoende omega 3 vetzuren

Verschillende studies toonden aan dat onverzadigde omega-3 vetzuren die gevonden worden in vis en visolie een positieve invloed hebben op de symptomen van een bipolaire stoornis. Wilde vis is de rijkste bron van deze omega 3 vetzuren.

Tip #6 Vermijd alcohol en drugs

Alcohol en drugs zijn om verschillende redenen niet aan te raden bij een bipolaire stoornis.

Het is duidelijk dat de inname van geestverruimende chemicaliën nu niet bepaald helpen om een mentale stabiliteit te bereiken. Bij alle recreatieve drugs wordt er een soort van “high” ervaren.

Daarom doen mensen het ook. Na elk hoogtepunt dat bereikt wordt door een extern middel hangt er ook altijd een moment van terug naar beneden komen aan vast, wat voor zwaarmoedigheid kan zorgen.

Alcohol en bepaalde drugs nemen remmingen weg. Tijdens een roes voelen mensen zich vrijer en soms ook meer uitgelaten.

Personen die lijden aan een bipolaire stoornis raken zo sneller in een manische episode en kunnen zichzelf bijgevolg nog moeilijker in controle houden.

Het lijkt alsof alcohol het smeermiddel is voor de wieltjes van de hypomanie en het karretje gaat sneller en sneller…

Roekeloos gedrag wordt vaak gelinkt aan een bipolaire stoornis. Dit wordt ook gelinkt aan alcoholisme. Door alcohol te drinken kan dit soort van gedrag nog veel erger worden.

Tip #7 Voorkom overbelasting

Het is goed om jezelf te kennen. Wat kan ik aan? Waar raak ik van overstuur? Op welke momenten wordt het teveel? Beter voorkomen dan genezen.

Laat je je snel overhalen om meer te doen dan dat je aankan? Zoek dan hulp om samen te kijken wanneer je precies over de schreef gaat en hoe je dit kunt vermijden.

Sidenote: Sommige situaties maken het extra moeilijk om je grenzen te bewaken. Als je omgeving bijvoorbeeld eigenlijk niet goed voor je is.

Je vrienden houden misschien van uitgaan en veel drinken, maar als je weet dat de uitkomst altijd catastrofaal is voor je na zo´n avondjes, dan is het hoogstwaarschijnlijk de moeite waard om een stapje terug te doen van die ongezonde invloeden.

Tip #8 Plezier en ontspanning

Zoals gezegd is deze ‘stoornis’ eigenlijk een conditie waar je op de beste manier binnen jouw mogelijkheden probeert mee om te gaan.

Vergeet niet dat je net zoveel als anderen plezier en ontspanning verdient.

Mensen die je goed kennen houden misschien hun hart vast als ze je uitbundig zien lachen omdat ze denken dat je weer in die hypomanische rollercoaster zit, maar die ‘stabiele’ stemming mag geen keurslijf worden.

• Het is gezond om te lachen en plezier te beleven en voldoende ontspanning zorgt ervoor dat je beter met stress kunt omgaan.
• Ontspanning betekent ook om even niet vast te zitten in die wervelwind van gedachten.

Sidenote: Meditatie kan hier erg behulpzaam zijn. Door te mediteren leer je om los te staan van je eigen gedachten. Door getuige te zijn van je eigen gedachtegang begin je naar verloop van tijd ook eerder deprimerende of net overdreven uitgelaten gedachten te herkennen.

Door je er niet mee te identificeren omdat je ze “van buitenaf” waarneemt, wordt het ook makkelijker om er niet in mee te gaan en zo een naderende depri- of manische periode af te remmen.

Tip #9 Lotgenotencontact

Lotgenotencontact is in veel gevallen erg behulpzaam. Op de vele forums en websites rond bipolaire stoornis kunnen lotgenoten elkaar vertellen over hun ervaringen en gevoelens. Dit kan ertoe bijdragen dat je je minder eenzaam en “abnormaal” voelt.

Tip #10 Praat met familie en vrienden

Steun van familie en vrienden is essentieel om gelukkig en gezond te blijven. Een goede babbel met een betrouwbaar persoon kan wonderen doen om de moed hoog te houden en zelfs om uit de depressieve episode te klimmen.

Mensen tegen wie je praat hoeven daarom niet over de vaardigheden te beschikken om je te “genezen”, ze moeten gewoon goed kunnen luisteren. Het is daarom ook belangrijk om je niet te gaan afzonderen.

Sidenote: Isolatie en eenzaamheid dragen bij aan depressieve gevoelens, dus een regelmatig contact met behulpzame vrienden en familieleden kan op zich al therapeutisch werken.

Tip #11 Zoek professionele hulp

Een professionele behandeling voor een bipolaire stoornis kan je de mogelijkheid bieden om een vrij en productief leven te leiden, zonder die vervelende stemmingswisselingen en onzekerheden.

Een doeltreffende behandeling kan de meeste symptomen wegnemen en vermindert de intensiteit van de manische en depressieve episodes zodat je kan functioneren in je dagelijkse leven.