Niet iedere narcist is hetzelfde. Je hebt openlijke narcisten en covert narcisten.
Wat is covert narcisme en hoe kun je het herkennen bij je partner of iemand anders in je omgeving?
In dit artikel bespreek ik de belangrijkste kenmerken van een covert narcist en wat je het beste kunt doen als je met een covert narcist te maken hebt. Zo kun je jezelf een hoop leed besparen!
Doel van dit artikel: Wat is een covert narcist? Wat maakt deze narcist anders dan andere narcisten? Wat kan je doen tegen een covert narcist? Onder andere deze vragen zullen in dit artikel worden beantwoord. Lees dus snel verder en word wijzer.
Wat is een covert narcist?
Als jij aan een narcist denkt zie je misschien meteen het beeld voor je van een charmante man of vrouw die vol zelfvertrouwen vertelt over zijn of haar ‘perfecte’ leventje.
Iemand met veel mensen om zich heen en die graag het hoogste woord voert. Iemand die alleen aan zichzelf denkt en er niet voor terugdeinst anderen te misbruiken om zijn of haar doelen te bereiken.
Dat is inderdaad het klassieke beeld dat veel mensen van een narcist hebben.
Een covert narcist – ook vaak een verborgen narcist genoemd – heeft bepaalde typisch narcistische eigenschappen, maar zijn gevoel van eigenwaarde is zo laag dat hij niet die kenmerkende ‘grandeur’ van een duidelijke narcist bezit.
Narcisten lijken heel veel zelfvertrouwen en een groot gevoel van eigenwaarde te hebben. Ik gebruik hier heel bewust het woord ‘lijken’ want de werkelijkheid is vaak anders.
Maar weinig mensen weten dat narcisten ook een heel laag gevoel van eigenwaarde kunnen hebben. De reden hiervoor is dat hun zelfbeeld afhankelijk is van hoe anderen over hen denken.
Stel je als narcist maar eens voor dat je faalt of dat anderen je niet als de ‘ideale’ persoon zien die dat ‘ideale’ leventje leidt.
In een kamer vol mensen zul je zo’n narcist dan ook vaak helemaal niet herkennen. Een covert narcist valt zelfs vaak helemaal niet op. Zijn ware persoonlijkheid blijft bedekt.
Wat is het verschil met een klassieke narcist?
Deskundigen splitsen narcisme op in twee subtypes: ‘grandioos of openlijk’ narcisme en ‘covert of verborgen’ narcisme.
Beide vormen van narcisme hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken zoals een grenzeloze behoefte aan bewondering en een gebrek aan empathie.
Het verschil zit hem vooral in hoe beide soorten narcisten zich gedragen.
Openlijke narcisten zijn meestal heel extrovert, vaak ook wat brutaal en constant op zoek naar aandacht. Wanneer je een openlijke narcist uitdaagt kan hij agressief of zelfs gewelddadig worden.
Covert narcisten daarentegen zijn vaak net heel verlegen, bescheiden of teruggetrokken. Toch hebben ze nog altijd het idee dat ze ‘beter’ zijn dan anderen. Het valt alleen niet zo hard op.
Hoe openlijke en covert narcisten zich gedragen is heel verschillend, maar hun doel blijft hetzelfde: het aanvullen van hun narcistische voorraad.
Zowel openlijke als covert narcisten maken gebruik van typisch narcistische manipulatietechnieken. Het grote verschil is dat je het bij openlijke narcisten sneller ziet aankomen.
Als je partner op elk feestje de aandacht naar zich toetrekt en een loopje neemt met de waarheid als hij iets vertelt, dan valt je kwartje veel sneller.
Maar die attente man van mij die zich altijd op de achtergrond houdt op feestjes, dat kan toch zeker geen narcist zijn?
Net omdat het zo moeilijk is om een covert narcist te herkennen is het belangrijk dat je de kenmerken van een covert narcist kent.
Een covert narcist kan je namelijk net zoveel schade berokkenen als een openlijke narcist.
Wat zijn de kenmerken van een covert narcist?
1. Een verborgen gevoel van superioriteit
Hoewel covert narcisten bescheiden lijken geloven ze toch dat ze superieur zijn ten opzichte van anderen. Als gevolg daarvan gaan ze situaties of taken die dit gevoel van superioriteit uitdagen vermijden.
Zo kan een covert narcist bijvoorbeeld weigeren om een baan uit te oefenen die ‘beneden zijn stand’ is ook al betekent dit dat hij hierdoor werkeloos is.
2. Vermijden van sociale situaties
Een covert narcist kan bijzonder weinig interesse hebben in sociale situaties en behoorlijk introvert zijn.
Sommige covert narcisten kunnen zelfs een sociale angststoornis ontwikkelen. De reden hiervoor is dat ze bang zijn dat hun gebreken door anderen worden gezien. Hun ware gevoelens tonen kan namelijk hun gevoel van superioriteit verbrijzelen.
3. Overgevoelig voor kritiek
Er zijn wel meer mensen die niet houden van kritiek. Maar door te letten op hoe iemand reageert op kritiek kan je achterhalen of iemand een covert narcist is.
Vanuit onzekerheid interpreteren covert narcisten kritiek als een persoonlijke aanval. Ze reageren veel sneller defensief als iemand een opmerking maakt.
Dit kan een covert narcist doen door op een passief-agressieve manier te reageren maar hij kan net zo goed jarenlang wrok koesteren en zelfs op wraak uit zijn.
4. Passief-agressief gedrag
Iemand die passief-agressief is, oefent zijn controle over situaties op een minder directe manier uit. Een covert narcist gebruikt deze techniek om zijn frustraties kenbaar te maken.
Hij wordt hierbij gedreven door zijn diepgewortelde overtuiging dat hij ‘superieur’ is en door wraakgevoelens als iemand hem bijvoorbeeld heeft bekritiseerd.
Voorbeelden hiervan zijn:
5. Wrok koesteren
Een covert narcist kan voor een heel lange tijd wrok koesteren. Wanneer hij vindt dat iemand hem oneerlijk heeft behandeld kan een covert narcist woedend zijn maar op het moment zelf dit niet laten blijken. In plaats daarvan wacht hij op de ideale gelegenheid om wraak te nemen.
Na verloop van tijd kan deze wrok leiden tot bitterheid waardoor een covert narcist zich nog meer als slachtoffer kan profileren.
6. Gevoelens van depressie en angst
Covert narcisten hebben een groter risico op depressie of angststoornissen.
Daar zijn twee belangrijke redenen voor:
7. Empathisch uit eigenbelang
Een narcist voelt geen empathie maar kan wel empathie tonen.
Onderzoek heeft uitgewezen dat vooral covert narcisten graag empathie tonen. Ze kunnen bereid lijken om je te helpen.
Denk vooral niet dat een covert narcist oprecht empathisch is. Hij doet dit alleen maar om de goedkeuring van anderen te krijgen. Merkt hij dat deze goedkeuring uitblijft dan voelen ze zich heel verontwaardigd en zelfs verbitterd omdat niemand hen hiervoor prijst.
8. De neiging om zichzelf naar beneden te halen
Narcisten hebben een grote behoefte aan bewondering. Vaak scheppen narcisten graag op over hun prestaties, vaak door te overdrijven of ronduit te liegen. Bij een covert narcist zie je dit niet zo vaak.
Toch vertrouwen ze op anderen om hun gevoel van eigenwaarde op te bouwen. Maar in plaats van zichzelf en zijn prestaties op te hemelen zal een covert narcist zichzelf eerder naar beneden halen.
Dit doet hij natuurlijk met een onderliggende doel. Hij vist namelijk naar complimenten of de waardering van anderen. Hij wil maar al te graag horen hoe ‘geweldig’ hij is.
9. Anderen beschuldigen en verwijten
Een openlijke narcist kan heel duidelijke verwijten maken. Hij schrikt er niet voor terug om je expliciet naar beneden te halen, onbeleefd te zijn of openlijk kritiek op jou te leveren.
Een covert narcist hanteert hierbij een zachtere aanpak. Hij zal zijn beschuldigingen en verwijten perfect inkaderen zodat jij begint te twijfelen aan jezelf. Deze inkadering gebeurt vaak door zichzelf in een slachtofferrol te plaatsen.
10. Minachting ten opzichte van anderen
Een covert narcist zal er alles aan doen om de focus op zichzelf te houden. In tegenstelling tot een openlijke narcist gaat hij hierbij veel subtieler te werk.
Hij zal je niet schaamteloos aan de kant duwen maar je op een heel subtiele manier laten weten dat jij voor hem helemaal niet belangrijk bent.
Vaak doet hij dit door jouw wensen volledig te negeren. Hij kan net het tegenovergestelde doen van wat jullie hadden afgesproken. Hij toont geen respect voor je tijd en komt vaak te laat opdagen als jullie afgesproken hadden.
Zoals je misschien al door hebt zit een covert narcist eigenlijk nog ingewikkelder in elkaar dan een openlijke narcist. Net daarom is het zo moeilijk om deze te ontmaskeren. Toch is dit niet onmogelijk.
Hoe ontmasker je een verborgen narcist?
Een covert narcist gaat zo subtiel te werk dat jij degene lijkt die gek is of overdrijft. Mensen geloven vaak niet dat deze teruggetrokken, vrij verlegen persoon in staat is tot narcistisch misbruik.
De covert narcist is slim, maar zorg ervoor dat jij slimmer bent door je frustraties niet de overhand te laten nemen. Wacht op het juiste moment om een covert narcist te ontmaskeren.
Betrap je een covert narcist hierop dan is het tijd op toe te slaan. Vraag hem wat de bedoeling van zijn opmerkingen is. Hij zal verrast zijn dat je dit überhaupt durft te vragen waardoor hij zich ontmaskerd zal voelen.
Covert narcisten vertonen af en toe ook openlijk narcistisch gedrag. Denk hierbij maar aan sarcastische grappen maken over wat jou onzeker maakt of je de mond proberen te snoeren als je iets wilt vertellen.
Een andere belangrijke strategie is altijd rustig blijven. Hoe rustiger je reageert op het gedrag of de opmerkingen van een covert narcist, hoe gefrustreerder hij wordt. Omdat een covert narcist zo subtiel te werk gaat observeert hij je reacties heel goed. Hierdoor kan hij je reacties voorspellen. Hij weet heel goed hoe hij bij jou negatieve emoties kan uitlokken terwijl hij in de ogen van anderen onschuldig blijft.
Draai de rollen om door rustig met de narcist om te gaan. Zodra hij merkt dat hij bij jou niet de gewenste reactie uitlokt zal hij irrationeel reageren. Anderen kunnen dan meteen merken hoe de covert narcist echt in elkaar zit.
4 tips voor omgaan met een covert narcist
Leven met een covert narcist kan een hele uitdaging zijn. Tegen beter weten in blijf je hopen op verandering en dit zorgt ervoor dat je je mentaal helemaal uitgeput kunt voelen.
Je zelfvertrouwen staat op een laag pitje en ook je eigen gevoel van eigenwaarde wordt aangetast door het gedrag van de covert narcist.
Je kunt een covert narcist inderdaad niet veranderen. Ook jezelf veranderen is geen oplossing om je niet langer het slachtoffer te voelen in je toxische relatie.
Gelukkig bestaan er wel enkele coping-mechanismen om sterker in het leven te staan.
Tip 1: Vat het niet persoonlijk op
Nu denk jij vast: makkelijk spreken, maar ik word wel elke dag met een covert narcist geconfronteerd.
Ik begrijp maar al te goed hoe pijnlijk narcistisch misbruik is. Toch is het belangrijk dat je altijd blijft onthouden dat dit niets met jou persoonlijk te maken heeft.
Een covert narcist gedraagt zich zo negatief vanwege de persoon die hij zelf is en niet omwille van wie jij bent!
Narcisten willen net dat je hun gedragingen persoonlijk opvat omdat ze op die manier controle op jou kunnen uitoefenen. Een covert narcist kan zich heel klein en nietig voelen en net daarom moet hij zichzelf op de een of andere manier ‘groot’ maken.
Tip 2: Stel grenzen
Covert narcisten voelen zich bedreigd als anderen grenzen stellen want deze staan de aanvulling van hun narcistische voorraad in de weg.
Om niet onder door te gaan aan narcistisch misbruik is het belangrijk grenzen te stellen en deze ook te bewaken. Hoe consequenter je deze grenzen bewaakt, hoe minder de manipulatietechnieken van de verborgen narcist zullen werken.
Grenzen stellen kan erg moeilijk zijn. Onthoud vooral dat deze voor jou een manier zijn om de narcist te laten weten wat jouw waarden zijn.
Tip 3: Kom op voor jezelf
Misschien heb je al veel te lang geleden onder narcistisch misbruik. Dat is niet jouw schuld!
Een covert narcist gaat zo subtiel te werk dat je in patronen vervalt die je eigenlijk niet wilt. Na een tijdje weet je niet meer hoe je kunt opkomen voor jezelf.
Daarom is het belangrijk de tijd te nemen om te herontdekken wie je werkelijk bent en waar je voor staat. Maak een balans op van je eigen talenten, je waarden en je doelstellingen.
Het versterken van de relatie met jezelf is de sleutel tot het beter omgaan met de covert narcist.
Hoe meer je opkomt voor jezelf hoe meer de narcist gaat beseffen dat je hem doorhebt. Hierdoor wordt het voor hem veel minder aantrekkelijk om zijn manipulatietechnieken door te zetten.
Tip 4: Verdiep je in narcisme
Hoe minder kennis je hebt van narcisme hoe minder goed je je kunt wapenen tegen narcistisch misbruik. Daarom is het belangrijk om je zo goed mogelijk te informeren over wat narcisme precies is.
Voel je dat er iets misloopt in je relatie maar kun je hier niet precies de vinger opleggen? Voel je al een tijdje dat je partner toxisch gedrag vertoont? De kans is groot dat je te maken hebt met een covert narcist.
Wil jij ook loskomen uit de vicieuze cirkel van narcistisch misbruik?
Het ‘Narcist de Baas’ video herstelprogramma reikt je de handvatten om jezelf te bevrijden.
Dit programma zal je een beter inzicht geven in narcisme waardoor je kunt vermijden dat je je laat vangen door de manipulatietechnieken van een narcist.
Maar er is altijd een uitweg, ook al denk je dat je vastzit. En ik wil jou daar graag bij helpen. Klik hier voor meer informatie over het herstelprogramma voor slachtoffers van narcistisch misbruik.
In de bijbehorende besloten lotgenoten community vind je een veilige ruimte om met lotgenoten te praten over narcistisch misbruik.
Je kunt er je eigen ervaringen delen en de verhalen van anderen kunnen je kracht geven om voorgoed van narcistisch misbruik te herstellen.
