Kijkt jouw partner altijd even verrukt in de spiegel voordat jullie de deur uitstappen?
Heb je het gevoel dat een vriend of vriendin alleen maar over zichzelf kan praten en altijd aandacht nodig heeft?
Of heb jij misschien wel een collega of ex-partner die jou altijd overal de schuld van geeft?
Het kan zijn dat je met een narcist te maken hebt. In dit artikel ontdek je 12 signalen om een narcist te herkennen.
Doel van dit artikel: In dit artikel deel ik de belangrijkste kenmerken waarmee je een narcist kunt herkennen.
Hoe kun je een narcist herkennen?
Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis waarbij iemand een opgeblazen, extreem hoog zelfbeeld heeft en zichzelf speciaal of zelfs superieur voelt.
Een echte narcist straalt uit dat ze het belangrijkste zijn in hun leven en in dat van alle mensen die ze tegenkomen.
Hij of zij is vaak arrogant naar anderen en doet er alles aan om hun hoge zelfbeeld te behouden. Ook vragen ze met hun gedrag om aandacht en bewondering van anderen.
Toch is het soms lastig te beoordelen of iemand een narcist is.
Iemand die altijd alles op Instagram plaatst en het heel belangrijk vindt hoe ze op de foto komen heeft bijvoorbeeld een narcistisch trekje.
Maar iemand die het heel belangrijk vindt om een hoge status te behalen ook. Toch is niet elke Instagrammer en ook niet elke directeur een narcist.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis
Narcisme is een stoornis in de persoonlijkheid waarbij sprake is van een spectrum: je kunt het in meerdere of mindere mate hebben. Iemand kan dus heel erg narcistisch zijn, of alleen maar enkele trekjes hebben.
Afhankelijk daarvan is het ook duidelijker voor anderen of iemand een narcist is en hebben de mensen in zijn of haar omgeving er ook meer of minder last van.
Een echte narcist met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zal meer van de kenmerken vertonen en deze ook sterker en in meerdere verschillende situaties laten zien.
Op het eerste gezicht lijkt narcisme alleen een probleem voor anderen, maar de narcist zelf heeft, doordat ze moeite hebben empathie voor anderen te tonen, ook altijd veel moeite om relaties met andere mensen aan te gaan.
Of het nou om een partner, ouder, kind, broer, zus of vriend gaat, een narcist is vaak niet in staat een diepe relatie aan te gaan en vast te houden. De narcist heeft het namelijk nodig om zichzelf met anderen te vergelijken en zich beter, mooier of specialer te voelen dan de ander.
Dit is uiteraard heel moeilijk voor de mensen om hem of haar heen, maar zit ook de narcist zelf in de weg. Verder is een narcist heel erg afhankelijk van bewondering van anderen.
Een narcist heeft het nodig dat anderen tegen hen opkijken, dat ze het beter doen dan anderen op toetsen, dat ze de mooiste zijn, de beste, de snelste… Zodra ze dit niet ervaren kan dit negatieve gevolgen op het welzijn en het geluk van de narcist hebben.
Ook als het ze niet lukt om hun hoge fantasieën na te streven (directeur van een bank zijn, de perfecte relatie hebben) kan dit ervoor zorgen dat ze het gevoel hebben niet begrepen en onderkend te worden, wat veel frustratie en verdriet met zich mee kan brengen.
Vaak beginnen de symptomen bij een narcist naar buiten te komen in de vroege adolescentie. In deze leeftijd hebben veel pubers narcistische trekjes, maar velen groeien hier bij het volwassen worden overheen.
Let er dus wel altijd op dat kinderen en jongvolwassenen niet al als narcist bestempeld kunnen worden! Zij zijn nog heel erg onder de invloed van hormonen en constante veranderingen, en veel pubers hebben hierdoor narcistische trekjes.
Heel normaal voor hun leeftijd en voor de veranderingen waar ze doorheen gaan, geef ze de tijd.
Bij een grote groep trekt dit wel weg als ze volwassen worden. Bij iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis blijven deze trekjes echter hangen en blijft het narcisme zichtbaar in verschillende contexten, zoals op het werk en in relaties.
De narcist en anderen
Mensen in de omgeving van een narcist beschrijven hem of haar vaak als arrogant, veeleisend, manipulatief en egocentrisch. Niet echt fijne eigenschappen.
Vaak zijn mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis ervan overtuigd dat ze een bijzondere behandeling verdienen en dus anders behandeld moeten worden dan anderen.
Doordat ze vinden dat ze hier recht op hebben, gaan ze soms erg ver om die speciale behandeling of het aanzien te krijgen. En dit gaat regelmatig ten koste van anderen.
Toch is het niet zo dat een narcist geen vrienden of sociale contacten heeft. Een narcist heeft namelijk juist heel veel behoefte aan sociale contacten, om bevestigd te krijgen dat anderen tegen hen opkijken en ze bijzonder vinden.
Vaak zijn narcisten op de oppervlakte dan ook vriendelijk en charismatisch, maar als je ze beter leert kennen komen de negatieve eigenschappen steeds meer naar boven.
In hun contacten zoeken narcisten vaak ook mensen op die zij uniek of speciaal vinden. Ze benadrukken dan heel erg dat je bijzonder bent, net zo intelligent als zij, net zo speciaal en dat jullie elkaar wel begrijpen.
Een narcist wil zich namelijk heel graag associëren met bijzondere mensen, mensen tegen wie hij of zij opkijkt. Door deze associatie verhogen ze hun eigen zelfbeeld.
Werk je met een narcist samen of heb je een vriend die narcistische trekjes vertoont?
Dan is het je vast wel eens opgevallen dat kritiek niet goed bij hem of haar aankomt. Lichte kritiek of verbeteringen kunnen bij een narcistisch persoon zorgen voor heel veel schaamte en het gevoel vernederd te zijn. Ze zullen waarschijnlijk sterk van zich afbijten.
Pas dus erg op wat je tegen een narcist zegt of weer jezelf voor een heftige reactie.
Narcisten hebben heel weinig empathie voor jou en anderen, en kunnen zich dus niet goed in je verplaatsen. Lees in dit artikel of een narcisme behandeling eigenlijk wel mogelijk is.
Hoe herken je een narcist? 12 belangrijke signalen
Eén van de signalen of kenmerken van een narcist is dat hij nooit over zichzelf zal toegeven dat er iets mis is met hem of haar en dus ook nooit zal onderkennen dat hij een narcist is (zie kenmerk 9).
Aan jou als omstander dus de taak om hem of haar te herkennen in de volgende kenmerken:
1. Ze zijn op het eerste gezicht aardig
Een narcistisch persoon heeft heel veel bevestiging nodig van anderen en is dus ook op zoek naar sociaal contact.
Hij of zij zal in het begin vaak aardig doen en charismatisch overkomen.
2. Ze hebben vaak een leidinggevende positie
Een narcist heeft het nodig om zich verheven te voelen boven anderen en zal dan ook heel hard werken om een zo hoog mogelijke positie te behalen.
3. Ze praten graag over zichzelf
Wanneer je een gesprek voert met een narcist gaat het bijna altijd over hem of haar. Elke keer dat jij over jezelf of iets of iemand anders, zal hij of zij proberen het gesprek weer naar zich toe te trekken.
Ze willen altijd hun eigen bijzondere eigenschappen en speciale positie tegenover jou benadrukken.
4. Ze zijn statusgericht
Status is voor narcisten heel belangrijk en narcisten zullen er veel aan doen om zelf status te hebben en bewonderd te worden.
Daarnaast bewonderen ze vaak ook openlijk andere mensen die in hun ogen aanzien verdienen en status hebben en vergelijken ze zich met hen.
5. Ze zijn voortdurend op zoek naar aandacht
In hun omgeving gaan narcisten altijd actief op zoek naar aandacht. Ze doen grappig, hebben overal commentaar op en laten zich op allerlei manieren aan anderen zien.
Als ze niet voldoende aandacht krijgen worden ze chagrijnig en soms zelfs depressief.
6. Ze vinden hun uiterlijk erg belangrijk
“Zit mijn haar wel in model?” Een narcist zal dit regelmatig even checken. En als het even kan ervoor zorgen dat ze moderne kleding hebben van hippe merken. Je zult een narcist er niet snel op betrappen dat ze niet piekfijn de deur uitstappen!
7. Ze zijn populair op social media
De hang naar aandacht is niet alleen in real life te zien, ook op social media zal een narcist veel aandacht vragen. Ze posten veel berichten, vinden het belangrijk dat anderen zien wat ze doen en dat ze goed, leuk, speciaal en uniek voor de dag komen.
Voor een narcist is het oordeel van anderen heel belangrijk en ze halen dan ook veel eigenwaarde uit de reacties die anderen op zijn profiel plaatsen.
8. Ze laten een spoor van emotionele vernieling achter
De narcist is niet goed in relaties en emotionele banden. Oppervlakkig gaat het vaak goed, maar als banden zich verdiepen worden de relaties vaak intens en heftig.
De ander in de relatie of vriendschap heeft het zwaar te verduren en kan rekenen op weinig empathie en aandacht. Een narcist kan in hun buurt dan ook voor veel verdriet en ellende zorgen.
9. Ze hebben geen idee dat ze narcistisch zijn
Het moeilijkste van alles: een narcist zal nooit onderkennen dat hij of zij een narcist is en een overdreven hoog zelfbeeld van zichzelf heeft. Dit inzicht zou hem of haar kwetsbaar maken en dat is iets wat een narcist nooit laat gebeuren.
Een narcist is er echt van overtuigd dat ze speciaal zijn en een bijzondere behandeling verdienen. Dus hoe je ook je best doet hen te laten inzien dat ze je niet eerlijk behandelen en henzelf als beter zien dan anderen, ze gaan hier niks aan veranderen.
10. Ze praten je een schuldgevoel aan
Doordat narcisten van zichzelf het beeld hebben dat ze heel speciaal zijn, zullen ze bij fouten en problemen altijd proberen andere personen de schuld te geven. Een ruzie in een relatie met een narcist? Uiteindelijk zal het er altijd op uitdraaien dat jij van hem of haar de schuld krijgt opgelegd.
Ook op de werkvloer zal een narcist altijd proberen te voorkomen dat ze als verantwoordelijke worden aangewezen als er iets misgaat. Pas dus goed op voor narcistische collega’s.
11. Ze hebben grote fantasieën over succes
Narcisten zijn ervan overtuigd dat er in de toekomst hele mooie dingen voor hen weggelegd zijn, wat betreft succes in werk, uiterlijk, geld en status.
Ze dromen hier veel over en zijn ervan overtuigd dat ze dit ook verdienen door de inspanningen die ze leveren of gewoon omdat ze zichzelf bijzonder en speciaal vinden. Vaak praten ze openlijk over hun dromen en ideeën en verwachten ze dat je ze hierin steunt.
12. Ze zijn bereid om ten koste van anderen succes te bereiken
Sommige narcisten laten zich door niets of niemand in de weg staan voor het bereiken hun doelen. Ze zorgen dat jij de schuld op je moet nemen, ze zijn geniepig of liegen en nemen snel de slachtofferrol op zich.
Een narcist weet de situatie altijd zo te draaien dat zij beter uit de verf komen dan anderen en hebben dit ook nodig om zich speciaal en verheven te voelen.
Dat waren de 12 kenmerken. In de volgende video heeft Ben Bradley in TEDx een leuk, kort voorbeeld gegeven van narcistische deceptie:
Hoe weet je dat je met een narcist te maken hebt?
Waarom wordt de ene persoon wel narcistisch en de ander niet? En waarom zijn de narcistische trekjes bij de ene adolescent slechts een fase, terwijl dit zich bij de ander juist verder ontwikkelt?
Hierover bestaan in de psychologie nog veel vragen, want de oorzaken van narcisme zijn helaas nog niet volledig duidelijk.
Men gaat er vanuit dat zowel genetische factoren (nature) als omstandigheden en opvoedingsfactoren (nurture) een rol spelen.
De dingen die kinderen op jonge leeftijd meemaken zijn vaak van grote invloed op de ontwikkeling en men denkt dan ook dat deze een grote rol spelen bij het ontwikkelen van persoonlijkheidsstoornissen zoals narcisme.
Meer tips over dit onderwerp kun je in dit artikel van Narcismewijzer vinden.
Je herkent een narcist. Wat nu?
Mogelijke gevolgen van een narcist in je leven zijn onder andere de volgende:
Een deel van de narcisten is eigenlijk heel ongelukkig met zijn situatie. Een narcist heeft namelijk vaak hele hoge eisen voor zijn of haar leven, wat betreft werk, relaties, financiële situatie, etc.
Wanneer het niet lukt om aan deze hoge eisen te voldoen kan een narcist heel ontevreden worden en zich tekort gedaan voelen. Ze vinden namelijk dat ze dit alles ook echt verdienen.
Het ontbreken van een hoge status, veel geld of de mooiste vrouw/man kan hem of haar dan ook ontzettend ongelukkig maken, waardoor er andere problemen kunnen ontstaan zoals een depressie of een verslaving.
Behandeling van narcisme
Narcisme is dus een officiële persoonlijkheidsstoornis, waardoor je zou verwachten dat bezoekjes aan de psycholoog een goede eerste stap kunnen zijn in de behandeling.
Narcisten hebben echter te maken met een groot probleem dat hun behandeling ontzettend tegenwerkt: ze hebben zo’n hoog beeld van zichzelf en ze hebben geen zelfreflectie, waardoor ze niet doorhebben en onderkennen dat ze hun zwakheden hebben en misschien zelfs wel een probleem.
Er is voor hen dus vaak een grote drempel in het zoeken van hulp (en daarmee toegeven dat ze niet perfect zijn) en vaak hebben ze voor zichzelf ook niet het gevoel hulp nodig te hebben. Zoals al in de kenmerken genoemd hebben narcisten er vaak geen idee van dat ze een narcist zijn en zullen dit ook nooit toegeven.
Wel is het zo dat narcisme in sommige gevallen samengaat met andere (persoonlijkheids)stoornissen of psychische problemen, waarbij de narcist regelmatig toch hulp zoekt.
Zo kan het zijn dat een narcist als gevolg van zijn persoonlijkheidsstoornis in een verslaving belandt of depressief raakt.
Voor deze problemen gaan ze misschien toch op zoek naar hulp. In dit geval zal een narcist zich er altijd van proberen te verzekeren dat ze geholpen worden door een speciaal persoon, die ook bijzonder is en hem of haar zal begrijpen.
Vaak zullen ze de specialist helemaal ophemelen om zich met hem of haar te kunnen associëren en de hulp te kunnen accepteren.
Het is voor de behandelaar echter heel moeilijk om met de narcist te werken, want kritiek uiten is geen optie en zorgt in veel gevallen voor vluchtgedrag en beëindiging van de behandeling.
Toch zijn er verschillende soorten psychotherapieën, zowel individueel als in groepsvorm, die mensen met een narcistische stoornis kunnen helpen zich op een gezondere manier tot anderen te verhouden. Ze leren in de therapie om zich meer in te leveren in anderen en om empathie te tonen en hun geluk in andere dingen te zoeken.
Er is veel onderzoek gedaan naar therapie tegen narcisme. In dit onderzoek keken ze naar de EMDR-therapie.
Narcistische vriend of vriendin herkennen
Narcistische eigenschappen zijn meestal gemakkelijk te herkennen. Verborgen narcisme bij een vriendin of vriend kan echter moeilijker te identificeren zijn.
Kom jij erachter dat je in een sociale relatie bent verwikkeld met een narcistisch persoon? Dan moet je heel goed op jezelf passen! Een persoon die een sterke narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft is meestal niet in staat gezonde relaties aan te gaan.
Vaak gaat hun hoge zelfbeeld namelijk ten koste van anderen, en de mensen die het dichtst bij hen staan zijn het eerst de klos.
Een narcist kan je onderuithalen, overal de schuld van geven, een slecht gevoel aanpraten of zelfs vernederen als hij of zij hiermee voor elkaar krijgt zich beter over zichzelf te voelen.
Door jouw zelfbeeld en zijn of haar beeld van jou omlaag te halen, lukt het ze om van zichzelf juist een hoger zelfbeeld te hebben.
In een relatie met een narcist trek je dus vaak aan het kortste eind.
Maar zoals eerder gezegd is niet elke narcist hetzelfde en verschillen de kenmerken en heftigheid van de kenmerken per persoon.
Het kan dus zo zijn dat jouw vriend(in) vooral ijdel is, populair wil zijn en veel aandacht nodig heeft en dat jij met deze persoon toch een goede relatie kunt hebben.
Je moet er alleen zelf altijd op blijven letten dat je voor jezelf blijft kiezen en sterk blijft staan in de relatie. Zodra je ook maar even merkt dat je vriend(in) er actief of passief voor zorgt dat jij je minder zeker over jezelf voelt en constant twijfelt, zal je je toch even flink moeten afvragen of dit wel de juiste persoon voor je is…
Een narcistische moeder herkennen
In de relatie tussen ouder en kind kan narcisme van de ouder een groot probleem zijn. Kinderen van narcistische ouders hebben vaak te maken met een onveilige hechting met deze ouder. Als baby krijgen ze onvoldoende aandacht en liefde van de ouder (die vooral met zichzelf bezig is), waardoor ze zich eigenlijk niet veilig voelen in de thuissituatie.
Veel kinderen van narcistische ouders hebben te maken met een laag zelfbeeld en het gevoel nooit goed genoeg te zijn.
Vooral de relatie tussen narcistische moeders en hun dochters kunnen hierdoor ontzettend moeilijk zijn.
In deze relatie is er vaak veel sprake van vergelijking, waarbij de moeder de dochter continu onderuithaalt om zichzelf beter te voelen.
Kinderen van narcistische ouders hebben dan ook vaak last van een laag zelfbeeld en onzekerheid. Ze hebben het gevoel dat ze het nooit goed doen en ook nooit goed genoeg kunnen doen om hun ouder tevreden te stellen.
Wat te doen met een narcist?
Heb jij na het lezen van dit artikel het idee dat je met een narcist in je omgeving te maken hebt? Dan is er een hele grote kans dat je dit zult moeten accepteren en meer afstand van die persoon moet nemen.
Een narcist staat niet open voor kritiek en zal waarschijnlijk dus ook niet voor je veranderen. Kies voor jezelf en probeer het contact oppervlakkig te houden en sterk in je schoenen te blijven staan.
Merk je dat dat niet voldoende lukt? Deel je ervaringen hieronder met andere lotgenoten.
Geweldig hoe jij een narcist omschrijft heb zoveel herkent bij me zelf .in ieder mens zit een stukje narcisme .Door mijn onzekerheid en angst ben ik gaan denken ben ik dit terwijl ik zo behoefte heb aan liefde die ik als kind ook niet kreeg .ben geboren 1940 7 oktober maar ben hele leven al bezig om een goed mens te zijn en een ieder tevreden te stellen. Waarschijnlijk mijn valkuil .Ben 50 jaar getrouwd geweest man overleden een dochter van 55 en een zoon uit 1974 maar overleden in 2010 .Daar ben ik weer Sorry Voor mijn verhaal maar ben ik een narcist? Ben wel lief en goed met mensen om gaan.Maar oh die onzekerheid en angst die ik krijgt Lieve groetjes van Joke En jij bedankt en succes
Goed artikel en zeer herkenbaar. Alleen is het ook zo dat je absoluut geen medelijden met een narcist hoeft te hebben, ondanks hun vaak zeer traumatische en verwaarloosde jeugdverleden.
Er zijn veel meer mensen namelijk, die een zeer traumatisch verleden hebben dóór narcisten, of door ander soort toxische personen, en die getraumatiseerde mensen behandelen mensen juist daardoor wel goed en oprecht, door wat ze hebben meegemaakt en willen of doen het bewust anders op een goeie manier.
Dus daarom hoef je echt totaal een empathie, compassie en/of medeleven/medelijden te hebben met narcistisch slechte personen, die er zelf voor kiezen om hun gevoelens en daden doelbewust uit te voeren.
Ze VOELEN niet de compassie, en ze VOELEN zelf niet wat hun gedrag betekend voor de ander. Maar ze WETEN het JUIST donders goed, en zeer uitgerekend ook, wat ze een ander aandoen. Dus hun wangedrag is geen tic of innerlijke reflex, maar het is bewust, koelbloedig en bijna altijd uitgerekend en uitgedacht. Daarom mensen, geen medelijden hebben met narcisten. Veel kracht en sterkte!