We hebben allemaal wel eens momenten waarin we ons onzeker voelen en niet lekker in ons vel zitten.
Maar wat nou als je zo negatief over jezelf denkt, dat je niet leuk met anderen om kunt gaan, niet goed kunt werken en niet meer kunt genieten van het leven?
Vind jij jezelf niet leuk genoeg? Of worstel je met negatieve gedachtes over jezelf? Heb je het gevoel dat je alles fout doet?
De kans is groot dat je last hebt van een negatief zelfbeeld en dat je manieren zoekt om je zelfbeeld te verbeteren.
Een negatief zelfbeeld kan een groot probleem vormen met schadelijke gevolgen voor je mentale gezondheid en je leven. In dit artikel krijg jij de belangrijkste stappen om je zelfbeeld te verbeteren!
Doel van dit artikel: je zult na het lezen van dit artikel weten wat een negatief zelfbeeld is, hoe je het bij jezelf herkent en hoe je er voorgoed vanaf afkomt.
Direct hulp nodig bij negatief zelfbeeld? We hebben een uniek programma ontwikkeld om je zelfbeeld snel te verbeteren. Klik hier voor meer informatie.
Wat is een negatief zelfbeeld?
Het zelfbeeld is als het ware de mening die je over jezelf hebt.
Een negatief zelfbeeld betekent dan ook dat je een negatieve mening over jezelf hebt.
Je beoordeelt jezelf als niet goed, of niet goed genoeg en je zou liever anders willen zijn. Je kijkt tegen anderen op en wenst dat jij net zo was als zij.
Luister maar eens goed naar de manier waarop arrogante mensen over zichzelf spreken. ze zitten vol praatjes over hun prestaties in het verleden en over wat ze nog zullen gaan bereiken in de toekomst.
De mening die je over jezelf hebt is erg belangrijk omdat het bepaalt waartoe je jezelf in staat acht. Als je een heel positief beeld over jezelf hebt verwacht je dat je tot heel veel in staat bent.
Niemand wordt geboren met grenzeloos zelfvertrouwen en positief zelfbeeld. Als iemand ongelooflijk veel zelfvertrouwen lijkt te hebben, komt dat omdat hij of zij er jaren aan heeft gewerkt.
'Een laag zelfbeeld is als door het leven rijden met je handrem op.' - Maxwell Maltz
Terwijl onzekere mensen zich vaak wat meer op de achtergrond houden en geneigd zijn te denken dat ze iets niet kunnen en zullen falen.
Het zelfbeeld is dus een continuüm met aan de ene kant een negatief zelfbeeld en aan het andere uiterste een (over) positief zelfbeeld.
Beide uitersten kunnen op emotioneel en sociaal vlak tot problemen leiden.
Maar hoe zit dat dan precies? Het zelfbeeld heeft een grote invloed op de dingen doe je doet. Als we een positief beeld van onszelf hebben ondernemen we activiteiten waarbij we ons waardevol voelen.
Maar hoe zit dat dan precies? Het zelfbeeld heeft een grote invloed op de dingen doe je doet. Als we een positief beeld van onszelf hebben ondernemen we activiteiten waarbij we ons waardevol voelen.
Het ondernemen van waardevolle activiteiten versterkt ons zelfbeeld. Het bevestigt dat we ergens goed in zijn, we hebben immers geslaagde activiteiten uitgevoerd.
Als je daarentegen een negatief beeld van jezelf hebt, zul je minder snel geneigd zijn om dergelijke waardevolle activiteiten uit te voeren.
Als je last hebt van een negatief zelfbeeld breng je waarschijnlijk veel tijd door met het nadenken over je negatieve overtuigingen over jezelf en zie je deze ideeën steeds weer bevestigd worden. Je betrekt gebeurtenissen op jezelf, terwijl het vaak niet met jou te maken heeft.
In contact met anderen ben je bijvoorbeeld geneigd te denken dat iedereen op je let en zich afkeurend naar je opstelt. Hierdoor heb je steeds het idee dat je faalt en dat anderen je afwijzen.
Je denkt ook snel dat je anderen tot last bent en voelt je snel te veel en onwelkom. Daarnaast ben je vermoedelijk geneigd om gebeurtenissen op een negatieve manier uit te leggen. Neutrale uitspraken worden dan geïnterpreteerd als kritiek, terwijl ze niet zo bedoeld waren.
Het negatieve zelfbeeld is tot op heden geen psychiatrische diagnose maar lijkt wel een onderliggend probleem te zijn bij diverse stoornissen.
Wetenschappelijk bewezen: Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het hebben van een negatief zelfbeeld kan leiden tot angststoornissen en zelfs depressie. Daarom wil je zo snel mogelijk aan je zelfbeeld werken om erger te voorkomen.
Oorzaken van een negatief zelfbeeld
Er kunnen diverse redenen zijn waarom je een negatief zelfbeeld hebt ontwikkeld.
Een aantal veel voorkomende oorzaken zijn:
Oorzaak 1: Negatieve ouders of verzorgers
De basis van je zelfbeeld vormt zich in de kindertijd en ontwikkelt zich in de loop van je leven tot een uitgebreid complex van ideeën.
In de ideale situatie stimuleren ouders hun kinderen een positief zelfbeeld te ontwikkelen. Dit doen ze door hun kinderen steeds te bewonderen en te complimenteren.
Denk maar eens aan de lofuitingen van ouders als zij de tekeningen en kunstwerkjes van hun kinderen in ontvangst nemen.
Objectief gezien is het vaak niet zo bijzonder, maar ouders reageren alsof ze nog nooit zoiets prachtigs hebben gezien. Dit soort bewondering is essentieel voor het vormen van een positief zelfbeeld.
Sommige ouders zijn hier niet zo goed toe in staat, bijvoorbeeld doordat ze zelf niet zo stabiel zijn, omdat ze te weinig thuis zijn of omdat ze erg hoge eisen aan hun kind stellen.
In zo'n geval krijgt een kind in plaats van lof juist kritiek en kan hij of zij niet leren dat hij de moeite waard.
Oorzaak 2: Negatieve leeftijdsgenoten
Tijdens het einde van de kindertijd en het begin van de adolescentie hebben leeftijdsgenoten een grote invloed op de vorming van wie je bent.
Risicofactoren voor het ontwikkelen van een negatief zelfbeeld zijn het verblijven bij een groep leeftijdsgenoten die je niet accepteert zoals je bent, die je kwetsen en vernederen.
Of die je dwingen om dingen te doen die je niet wilt en die je ideeën en gevoelens niet serieus nemen.
Pesten is hier de meeste extreme vorm van, maar ook als je niet veel vrienden hebt of altijd als laatste wordt gekozen met de gym kan dit een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van je zelfbeeld.
Je kunt dan de indruk krijgen dat er iets mis met je is en dat andere mensen je niet leuk vinden zoals je bent.
Oorzaak 3: Trauma
Het kan hierbij gaan om diverse soorten trauma, van mishandeling tot seksueel misbruik tot verwaarlozing.
Vaak zie je dat mensen die dergelijke trauma's hebben meegemaakt, last hebben van een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Dit soort ervaringen kunnen je zelfbeeld als het ware beschadigen.
Je kunt erdoor gaan denken dat je geen respect verdient en dat je zelf schuld hebt aan wat je is overkomen.
Oorzaak 4: Beeldvorming in de media
Tegenwoordig zijn we constant omringd door beelden van mooie en slanke mensen die in vele opzichten volmaakt lijken.
Denk maar aan de reclames met gephotoshopte modellen, of aan alle succesvolle verhalen en foto's op Facebook.
Het lijkt of anderen altijd beeldschoon en intens gelukkig zijn.
Doordat we elkaar constant vergelijken met andere mensen kun je al snel de indruk vormen dat je minder mooi, leuk en volmaakt bent dan anderen.
Oorzaak 5: Negatieve gedachtepatronen
Hoe langer je op een bepaalde manier over jezelf denkt, praat of voelt, hoe meer deze manier van denken in slijt.
Zo kan een patroon ontstaan waarin je jezelf bekritiseert.
Deze manier van denken zal steeds meer automatisch verlopen tot je er op een gegeven moment de controle over verliest.
Waarna het een steeds groter gebied van je leven gaat beheersen. Het negatief gedachtepatroon is naast een oorzakelijke factor ook een factor die het probleem in stand houdt.
Kenmerken van een negatief zelfbeeld
In alle lagen van de samenleving bevinden zich mensen met een negatief zelfbeeld.
Dit kunnen hele verschillende personen zijn die weinig met elkaar gemeen hebben.
Er zijn echter wel een aantal kenmerkende symptomen waar vrijwel iedereen met een negatief zelfbeeld last van heeft.
Toch is het belangrijk om je ervan bewust te zijn dat er ook een groep mensen is bij wie het soms wat moeilijker te herkennen is.
Dit zijn mensen die proberen om hun onzekerheid te overschreeuwen en zich stoerder en zelfverzekerder voor te doen dan ze zich van binnen voelen.
Hieronder staan een aantal van de kenmerkende gedragingen waaraan je een negatief zelfbeeld kunt herkennen:
Sociaal terugtrekken
Doordat je weinig zelfvertrouwen hebt op het interpersoonlijke vlak, heb je vaker last van sociale angst.
Sociale interacties verlopen hierdoor moeizaam en ongemakkelijk, want je voelt je verlegen, iedereen lijkt naar je te kijken en te denken dat je wel weer af zult gaan.
Hierdoor heb je de kans om angststoornissen zoals pleinvrees of een sociale fobie.
De drempel om je onder de mensen te begeven wordt steeds hoger en je zult je steeds meer terug gaan trekken.
Geen nee kunnen zeggen
Omdat je je de mening van anderen erg aantrekt heb je moeite met nee zeggen.
Hierdoor ben je eerder geneigd om in te stemmen met de plannen van anderen, ook als je dit eigenlijk niet wilt.
Conflicten vermijden
Als de mening van anderen erg belangrijk voor je is, zul je er natuurlijk alles alles aan doen om conflicten te vermijden.
Ook al gaat dat ten koste van je autonomie en je eigenbelang.
Besluiteloosheid
Omdat je weinig vertrouwen hebt in je eigen inzicht en kunde twijfel je erg bij het nemen van besluiten.
Als je eenmaal een besluit hebt genomen kun je hier weer op terugkomen en opnieuw beginnen met twijfelen.
Overdreven vaak excuses maken
Mensen met een negatief zelfbeeld zijn geneigd om vaak sorry te zeggen, ook al kunnen ze ergens niets aan doen.
Bij alles wat er mis gaat, ga je ervan uit dat je zelf de veroorzaker bent.
Successen toeschrijven aan anderen of aan geluk
Als iets goed is gegaan heb je de neiging te denken dat dit succes niet door jouw handelen komt, maar door anderen of door omgevingsfactoren.
Moeite met het accepteren van complimenten
Omdat je zo negatief over jezelf denkt zul je niet snel geloven dat iemand anders wel positieve indruk van jou heeft.
Hierdoor zul je het lastig vinden om met complimenten om te gaan.
Je reageert dan bijvoorbeeld door het te ontkennen, door het succes aan iemand anders toe te schrijven of door te denken dat de persoon liegt.
De gevolgen van een negatief zelfbeeld
Zoals je inmiddels wel begrijpt heeft een negatief zelfbeeld een grote, negatieve impact op bijna alle aspecten van je leven.
Het veroorzaakt een constante stroom van bekritiserende gedachten waarin je jezelf ziet als minder goed, leuk, aardig, aantrekkelijk en competent dan anderen.
Om van deze vervelende gedachten af te komen probeer je je anders voor te doen dan je bent. Je imiteert bijvoorbeeld het gedrag van mensen die je als populair of succesvol beschouwt.
Je zult echter al snel merken dat dit niet helpt en dat je door de mand valt omdat je een soort toneelstukje aan het opvoeren bent.
Je bent in een negatieve spiraal terecht gekomen; in gedachten voel je je een loser, je probeert competent over te komen maar door je negatieve zelfbeeld mislukt dit, waardoor je nog slechter over jezelf gaat denken.
Een negatief zelfbeeld kan je het ook gevoel geven dat je er niet toe doet in deze wereld.
Wanneer je je onder de mensen begeeft kun je je eenzaam voelen en het idee hebben dat je er niet thuis hoort.
Soms kan het lijken alsof je als het ware onzichtbaar bent en niemand je zelfs maar opmerkt. Je houdt je een beetje op de achtergrond en durft niet veel initiatief tot contact te nemen.
Het kan zelfs zo erg zijn dat je het gevoel hebt dat je niet echt verbonden bent met de mensen met wie je omgaat.
Zo lijken vrienden soms misbruik van je te maken en lijk jij minder belangrijk voor ze te zijn dan hun andere vrienden. Dit gevoel van onbelangrijk zijn kan zo erg worden dat je je gaat terug trekken en uiteindelijk depressief wordt.
In je leven loop je in diverse situaties aan tegen problemen die ontstaan zijn omdat je niet assertief bent. Je tolereert dat anderen je op een onprettige manier behandelen.
Je voelt je niet waardevol en verwacht ook niet dat anderen je op deze manier zullen behandelen. Zo kun je een partner krijgen die niet goed voor je zorgt, die vreemd gaat of je mishandelt.
In plaats van dan voor jezelf op te komen denk je “ze hebben gelijk” en laat je het over je heen komen. Deze vervelende ervaringen kunnen vervolgens weer het negatieve beeld van jezelf versterken.
Verder heeft een negatief zelfbeeld veel invloed op de keuzes die je maakt in je leven, denk aan je studiekeuze, partnerkeuze, de beroepskeuze, je hobby's etc.
Want als je denkt dat je minder goed bent dan anderen en dat alles wat er uit jouw handen komt toch wel zal mislukken, dan zul je niet hoog insteken bij het maken van je toekomstplannen.
Het begint vaak al in de puberteit, een periode waarin de meesten van ons weinig vertrouwen in zichzelf hebben.
Adolescenten met een laag zelfbeeld denken bijvoorbeeld dat ze niet slim genoeg zijn voor een bepaalde opleiding of studie en stappen een niveau lager in.
Vervolgens krijgen ze een baan onder hun niveau. Op het werk schat je jezelf te laag in en voel je je inferieur ten opzichte van anderen.
Collega's lopen over je heen, laten jou de rotklusjes oplossen en je komt misschien zelfs terecht in vervelende situaties waarin er sprake is van seksuele intimidatie.
Dit alles bevestigt vervolgens weer het negatieve beeld dat je al van jezelf had en zo kom je vast te zitten in een vicieuze cirkel die zichzelf steeds verder versterkt.
Hobby's zijn activiteiten waarbij je door iets te doen ontspannen raakt en even stopt met nadenken. Helaas kan een negatief zelfbeeld ook hier een storende factor zijn.
Door het negatieve zelfbeeld kan de focus van het uitvoeren van de activiteit verschuiven naar negatieve gedachten over jezelf en je prestaties.
Mensen met een laag zelfbeeld vermijden vaak competitieve sporten en activiteiten waarbij ze in de spotlight komen te staan.
Hierdoor word je ten eerste al minder goed gestimuleerd om bepaalde talenten te ontwikkelen.
Daarnaast heb je doordat je je meer op de achtergrond houdt, minder kans om ontdekt te worden. Stel je bijvoorbeeld eens voor dat je erg goed kunt zingen.
Een zelfverzekerd persoon zou zich dan misschien aanmelden voor deelname aan X-factor en daar een geweldig platencontract in de wacht slepen. Maar met een negatief zelfbeeld zou hier niets van terecht komen.
Je zou je waarschijnlijk sowieso niet aanmelden.
En als je je wel aan zou melden zou je je tijdens de repetities zo onzeker voelen en zo erg aan jezelf twijfelen dat je optreden grandioos mislukt.
Je bent daardoor gedoemd tot het zingen in de badkamer waar niemand je kan horen.
Negatief zelfbeeld bij volwassenen
Een negatief zelfbeeld kan ontstaan in de kindertijd of in de puberteit. De puberteit is een periode waarin de meeste jongeren zich onzeker voelen over wie ze zijn en waar ze toe in staat zijn.
Hierdoor valt een negatief zelfbeeld minder op.
Een groot deel van de jongeren groeit er echter weer over heen tijdens de volwassenheid. Bij een ander deel blijft het echter aanwezig. De basis voor een negatief zelfbeeld kan dus liggen in de kindertijd of de adolescentie.
Wetenschappelijk Bewezen: uit een onderzoek uitgevoerd in 48 verschillende landen bleek dat het zelfbeeld vanaf de adolescentie tot in de volwassenheid steeds positiever wordt. De hoogste positieve piek zou zo rond het 60e levensjaar liggen.
Maar met het ouder worden neemt het positieve zelfbeeld weer af, vermoedelijk door de veranderingen in de financiële status en de toenemende fysieke beperkingen.
Negatief zelfbeeld verbeteren? 8 tips
Het hebben van een negatief zelfbeeld heeft verstrekkende en vervelende gevolgen voor het verloop van je leven.
Gelukkig is de mening die je over jezelf hebt is niet statisch en kan deze in de loop van je leven veranderen.
Je bent immers wel vaker van mening verandert! Hieronder staan een aantal tips over hoe je een negatief zelfbeeld aan kunt pakken en ervoor kunt zorgen dat je positief over jezelf gaat denken.
Tip 1: Word je bewust van de negatieve oordelen over jezelf
Het negatief beoordelen van jezelf kan in de loop der jaren zo'n geautomatiseerd proces zijn geworden dat je je er niet eens meer van bewust bent.
Een eerste stap is dan ook om hier bij stil te staan. Luister eens goed naar dat stemmetje in je hoofd dat altijd overal kritiek op heeft.
Wat zijn de dingen die je tegen jezelf zegt?
Tip 2: Daag je negatieve gedachten uit
Hoe overtuigd je ook bent van je negatieve gedachten, besef je dat een negatief zelfbeeld niets meer is dan een mening.
Probeer daarom zo objectief mogelijk te onderzoeken in hoeverre jouw mening klopt.
Probeer actief bewijzen te verzamelen die erop wijzen dat je wel goed, leuk en succesvol bent!
Tip 3: Spreek helpende gedachten
In plaats van te luisteren naar de constante kritiek van dat stemmetje in je hoofd spreek je positief gedachten uit.
Elke keer als je merkt dat je jezelf bekritiseert zet je hier een neutrale of een positieve gedachte tegenover.
Deze gedachte blijf je keer op keer herhalen waardoor het vervelende stemmetje zijn podium verliest.
Je zult merken dat hoe vaker je dit doet, hoe meer je er zelf in gaat geloven.
Tip 4: Glimlach wat vaker
Het is een klein dingetje wat een kettingreactie kan veroorzaken.
Wanneer je persoon lacht, beïnvloedt het bepaalde spieren in het lichaam waardoor je je gelukkig voelt.
Door de beweging van spieren in je gezicht komen chemicaliën vrij die endorfines worden genoemd en die een positief gevoel veroorzaken. Deze endorfines verlagen het stressniveau, wat je humeur verbetert.
Deze natuurlijke chemicaliën verhogen niet alleen je humeur, maar ze ontspannen ook je lichaam en verminderen fysieke pijn. Glimlachen is een natuurlijk medicijn!
Tip 5: Roep positieve herinneringen aan eerdere successen op
Denk eens terug aan een situatie waarin je heel succesvol was.
Probeer je deze herinnering tot in de kleinste details voor te stellen en het gevoel van toen opnieuw op te roepen.
Denk aan waar je was, wat je deed, wat voor kleding je aan had en neem dezelfde houding en gelaatsuitdrukking aan.
Doe dit vijf keer per dag en breidt je repertoire van herinneringen zoveel mogelijk uit.
Je kunt het ook doen op je werk, bijvoorbeeld bij de koffiemachine of als je even uit het raam kijkt.
Tip 6: Geef jezelf een peptalk in de spiegel
Het klinkt misschien gek maar het toespreken van jezelf terwijl je in de spiegel kijkt geeft je zelfvertrouwen een enorme boost!
Zeg dingen tegen jezelf als “ik ben de moeite waard” of “ik ben een leuk mens”.
Probeer het met zoveel mogelijk overtuiging te zeggen en er ook het bijpassende gevoel bij op te roepen.
Tip 7: Vergelijk jezelf niet met anderen
Veel mensen met een negatief zelfbeeld vergelijken zichzelf steeds met anderen en vallen dan zelf slecht uit in de beoordeling.
Stop hier eens mee!
Ieder mens is uniek en doet dingen op zijn eigen manier, dit maakt elk individu zo bijzonder.
Tip 8: Negatief zelfbeeld voorgoed omkeren?
Met deze tips ben je al een heel eind op weg om aan je zelfbeeld te werken. Heb je nog steeds moeite met negatieve gedachten over jezelf en wil je leren…
- Hoe je kunt ophouden zo hard voor jezelf te zijn?
- Hoe je gemakkelijker met negatieve emoties kunt omgaan?
- Hoe je jezelf kunt motiveren in plaats van kritisch te zijn?
Dan heb ik nu de oplossing voor je. Een negatief zelfbeeld staat in verband met weinig zelfvertrouwen. Dit betekent dat het je hele leven kan beïnvloeden, van hoe je je gedraagt in relaties tot hoe je jezelf projecteert op het werk.
In dat geval kan één krachtige methode je leven voorgoed veranderen. Klik hier voor meer informatie. Want alles begint met het probleem bij de kern aanpakken.
