Streef jij altijd naar perfectie? Wil je alles onder controle hebben?
Heb je nooit het gevoel dat het goed genoeg is? Of heb je een partner die perfectionistisch is?
Dan weet je misschien dat het ontzettend vermoeiend is om te leven met perfectionisme. Hoewel sommige mensen perfectionisme als gezonde motivator zien, werkt het juist vaak verlammend.
Mensen die altijd maar willen dat alles perfect is, zijn nooit tevreden en stellen vaak uit wat ze moeten doen omdat ze bang zijn dat het niet goed genoeg is.
Klaar om dit probleem de baas te worden? In dit artikel leer je 10 tips om perfectionisme los te laten.
Doel van dit artikel: In dit artikel ga ik alles uitleggen wat betrekking heeft op perfectionisme. Allereerst ga ik uitleggen wat het is en wat de oorzaak kan zijn. Daarna zal ik een aantal kenmerken benoemen, zodat je het beter kunt herkennen en tenslotte krijg je van mij bruikbare oefeningen en tips mee.
Wat is perfectionisme?
Vaak wordt perfectionisme gedefinieerd als de behoefte om perfect te willen zijn.
Het wordt meer als positieve eigenschap gezien dan als een tekortkoming.
Maar perfectionisme is niet hetzelfde als je best willen doen. Perfectie gaat niet over een gezonde ambitie en groei.
Vaak wordt perfectionisme juist gebruikt door mensen om zichzelf te beschermen tegen de pijn van schuld, veroordeling of schaamte.
Perfectionisme gaat dus niet per se om ‘perfect’ te zijn. Mensen met perfectionisme hebben onmogelijke hoge verwachtingen van zichzelf. Ze denken dat wat ze doen nooit genoeg is.
Hoewel wetenschappers verschillende definities hanteren, bestaat er over het algemeen een consensus over de drie aspecten van perfectionisme:
1. Een perfectionist heeft extreem hoge - en voor een buitenstaander onmogelijke - verwachtingen van zichzelf of van anderen.
2. Een perfectionist baseert zijn eigenwaarde op het nastreven van deze doelen.
3. Een perfectionist ervaart negatieve gevolgen ten gevolge van deze onmogelijke verwachtingen, maar kan er niet mee ophouden om toch perfectie na te streven.
Als iemand met zijn of haar perfectionisme om kan gaan, dan kan het zeker wel tot positieve resultaten leiden. Als dat niet zo is, dan is perfectionisme behoorlijk hinderlijk. Niet alleen voor de persoon zelf, maar ook voor de omgeving.
Een perfectionist voelt zich namelijk voortdurend tekort schieten.
Het gaat er niet alleen om dat alles perfect moet zijn, maar ook dat ten allen koste fouten en mislukking vermeden moet worden. Dat verwachten ze ook van anderen.
Hierdoor voelen ze zich ongelukkig in hun leven.
Perfectionisme kan zelfs leiden tot depressie, angststoornissen, eetstoornissen en zelfbeschadiging. Uiteindelijk kan het er ook toe leiden dat iemand het maar bij voorbaat al opgeeft.
Last van angststoornissen? Lees in dit artikel hoe je een angststoornis kunt overwinnen en voorkomen.
Zelfs een milde vorm van perfectionisme kan de kwaliteit van je leven behoorlijk omlaag halen. Het kan je relaties, je studie en je carrière negatief beïnvloeden.
Zowel jongeren als volwassen lijden hieraan. Kinderen en tieners die door hun ouders worden gestimuleerd om het alsmaar beter te doen op school bijvoorbeeld, kunnen al vroeg perfectionisme ontwikkelen.
Dit kan leiden tot een ongezonde obsessie voor succes. Perfectionisme komt dus voort uit de angst om een fout te maken.
Maar als je continu bang bent voor wat er misschien kan gebeuren, gebeurt er juist niets en maak je vaak de verkeerde keuze.
De oorzaak van perfectionisme
Er liggen verschillende oorzaken ten grondslag aan perfectionisme:
- Starre, hoge verwachtingen van de ouders
- Erg kritische ouders of ouders die veel beschuldigen, of zelfs misbruiken
- Uitzonderlijke waardering krijgen voor prestaties
- Een laag gevoel van eigenwaarde of je nooit genoeg voelen
- Geloven dat je eigenwaarde wordt bepaald door je succes
- Zwart-wit denken
- Verlangen om controle over alles te hebben
- Culturele verwachtingen
Veel perfectionisten groeien op met onrealistische verwachtingen van ouders, verzorgers of van zichzelf.
Geen zin om te lezen: in deze video legt Marcel Hendrickx meer uit over perfectionisme:
Het wordt in sommige families zelfs aangemoedigd om te streven naar perfectie. Ouders verwachten perfecte cijfers van hun kinderen en perfecte muziek- of sportprestaties.
In families zoals deze worden fouten dan ook zwaar bestraft. Kinderen worden uitgescholden, belachelijk gemaakt, genegeerd of zelfs fysiek bestraft. Het kind leert hierdoor dat fouten niet getolereerd worden.
Jonge kinderen hebben van nature een sterk verlangen naar de goedkeuring van hun ouders en van andere volwassenen.
Maar kinderen hebben niet het cognitief vermogen of de levenservaring om in te zien dat volwassen niet altijd gelijk hebben.
Ze zijn afhankelijk van volwassen voor het ontwikkelen van hun eigenwaarde.
Als een volwassen persoon een klein kind vertelt dat het een mislukking is, of dat het niet slim genoeg is, te dik of niet getalenteerd, gelooft het kind dat dit waar is. Het blijft daarna bewijs vinden om dat argument te ondersteunen.
Perfectionisme kan ook aangeleerd worden door kinderen die opgroeien in de buurt van succesvolle, perfectionistische ouders die deze manier van denken en handelen overbrengen.
Wanneer kinderen vervolgens overdreven worden beloond voor hun goede resultaten (in plaats van de moeite en energie die ze hebben gegeven), stimuleert dit de ontwikkeling van perfectionisme.
Kenmerken van perfectionisme
Perfectionisme en alles onder controle willen hebben heeft sterke banden met faalangst, maar er is toch een wezenlijk verschil.
Het verschil tussen faalangst en perfectionisme: Faalangst leidt namelijk meestal tot mislukking, terwijl er bij perfectionisme toch een grote kans bestaat dat iets slaagt.
Bij topsporters zie je bijvoorbeeld dat perfectionisme niet per se negatief hoeft te zijn. Mits het onder controle wordt gehouden en niet overslaat in faalangst.
Er zijn enkele typische kenmerken van perfectionisme. Herken jij jezelf in de volgende eigenschappen?
Dan ben jij misschien een perfectionist:
- Je wilt altijd perfect zijn
- Je wilt jezelf overal bewijzen en je zoekt continu bevestiging.
- Je hebt een laag zelfbeeld en je hebt voortdurend kritiek op jezelf.
- Je praat niet makkelijk over emoties en je laat jezelf niet graag zien zoals je bent.
- Je kan niet goed tegen onzekerheid.
- Je hebt last van faalangst.
- Je wilt altijd de beste zijn en je verwacht dat ook van anderen.
- Je leeft met to-do lijstjes en je hebt een onbeheersbare controledrang.
- Je voelt je overal verantwoordelijk voor.
- Je denkt heel veel na en piekert vaak.
- Je hebt last van uitstelgedrag.
- Je kunt moeilijk beslissingen maken.
Perfectionisten zitten vaak in een vicieuze cirkel. Doordat ze voor zichzelf onhaalbare doelen stellen, halen ze deze nooit.
Ze voelen zich continu onder druk gezet om deze onbereikbare doelen te halen.
Dat stimuleert faalangst en uitstelgedrag, wat vervolgens tot zelfkritiek en een lage eigenwaarde leidt. Op dit moment kunnen perfectionisten er makkelijk voor kiezen om alles maar op te geven en andere (onhaalbare) doelen te stellen.
Ze denken ‘als ik deze keer harder mijn best doe, lukt het wel’. Zulke gedachten zetten de volgende cyclus in gang.
Wetenschappelijk Bewezen: Psycholoog Monica Ramirez Basco zegt dat het streven naar perfectie pijnlijk kan zijn omdat het ‘vaak wordt gedreven door een verlangen naar succes en tegelijkertijd door de angst voor de gevolgen van mislukking’. ‘Dit is het tweezijdig zwaard van perfectionisme’.
De ironie hiervan is dat het juist succes in de weg staat. Onderzoeken laten zien dat perfectionisme wordt gerelateerd aan uitstelgedrag.
Volgens wetenschappers aan de York universiteit, stellen mensen, die alles altijd maar perfect willen doen en tegelijkertijd bang zijn om te mislukken, hun acties uit omdat ze de afkeuring van anderen niet aankunnen.
Perfectionisme en relaties
Heb je een partner die altijd naar perfectie streeft? Of verwacht je zelf van je partner dat hij of zij perfect is?
Dan stellen jullie hoge eisen aan elkaar! Té hoge eisen. Dit kan door stress relatieproblemen met zich mee brengen.
Een relatie heeft flink te lijden onder perfectionisme.
Niet alleen omdat iemand het nooit goed kan doen in de ogen van de ander (en misschien van zichzelf), maar ook omdat perfectionisten zichzelf niet gemakkelijk blootgeven.
Perfectionisten denken vaak dat ze zichzelf altijd moeten beheersen en in controle moeten zijn van hun emoties. Daarom is het moeilijk om zichzelf te openen naar hun partner toe.
Ze praten niet graag over hun persoonlijke angsten, tekortkomingen, onzekerheden en teleurstellingen. Zelfs niet met degene die het dichtst bij hen staan.
Uiteraard beperkt dit de emotionele intimiteit in een relatie enorm.
Hoe kun je hier nu het beste mee omgaan?
Ten eerste kun je (relatie)therapie zoeken. Het is belangrijk dat er open wordt gecommuniceerd, want dat is de basis van elke relatie.
Daarnaast zijn er nog enkele tips die een relatie met een perfectionist vergemakkelijken:
1. Spreek rollen en de taakverdeling in huis af. Verdeel taken zodat het duidelijk is wie verantwoordelijk is voor wat en houd je aan je eigen taken.
2. Vraag aan je perfectionistische partner (of leg het uit als je zelf perfectionistisch bent) hoe ze willen dat de taken worden gedaan. Bespreek jullie verschillende manieren van aanpak.
3. Vind een tussenweg. Jullie hebben waarschijnlijk allebei compleet andere manieren en verwachtingen. Vind de gouden middenweg en maak een overeenkomst.
4. Probeer niet boos te worden of fel te reageren wanneer je partner je irriteert. Dit geldt voor elke relatie, maar bij onzekere perfectionisten is het belangrijk dat je hun lage eigenwaarde niet nog meer aantast.
Tenslotte kun je als dat nodig is je partner helpen om therapeutische hulp te zoeken.
Laat ook niet je eigenwaarde beïnvloed worden door de onrealistische verwachtingen van je partner (en vice versa)! Blijf elkaar respecteren, ook al verschillen jullie vaak van mening.
Oefeningen tegen perfectionisme
Het belangrijkste in het overwinnen van perfectionisme is dat je niet alleen leert los te laten, maar ook zelfliefde cultiveert.
Wanneer je als perfectionist aan een laag zelfbeeld lijdt, heb je namelijk een gebrek aan (zelf)liefde.
Maar er zijn methodes om liefde te ontdekken in jezelf, ook al geloof je dat je die niet genoeg van anderen krijgt.
#1 Oefen liefdevolle vriendelijkheid
Ga ergens rustig zitten en probeer de liefde die iemand je ooit gaf en die je raakte, ook al was het in je jeugd, op te roepen. Misschien zijn het je ouders, of misschien juist niet.
Misschien is het je oma, je eerste vriendje of vriendinnetje of je beste vriend. Misschien is het zelfs een vreemde die gewoon even vriendelijk tegen je was.
Denk aan een specifiek moment waarop je daadwerkelijk hun liefde voelde. Laat dat gevoel nu weer in je opkomen en vul je hart met dankbaarheid.
Terwijl je dat doet, gaat er vanzelf liefde vanuit jouw hart naar die persoon toe. Je herinnert dat je, zelfs als je denkt dat er niemand genoeg van je houdt, er in ieder geval die keer is geweest dat je echte liefde hebt ontvangen.
Net als het gevoel dat je toen kreeg, zul je beseffen dat je ook nu liefde waard bent en dat er echt van je gehouden kan worden.
Laat je hart nu openen en laat er liefde uit stromen. Breid die liefde uit naar alle wezens.
Begin met de mensen en dieren waar je het meest om geeft, breid je liefde dan uit naar je vrienden, je buren, je collega’s en zelfs naar mensen die je niet mag.
Laat deze liefde steeds groter worden en realiseer je dat iedereen net zoals jou even sterk op zoek is naar liefde. Iedereen zit in hetzelfde schuitje.
Met andere woorden, het gaat erom dat we ons er bewust van zijn dat we als mens allemaal hetzelfde zijn.
Doordat je iedereen als gelijk kunt zien, kun je mededogen opwekken.
Door de kracht van mededogen zul je kunnen loslaten en accepteren dat niet altijd alles zo is zoals je wilt. En dat andere mensen ook niet altijd zijn zoals je wilt.
Realiseer dat je goed genoeg bent zoals je bent. Sterker nog, je bent op dit moment al 100% perfect. Alles en iedereen is hoe het hoort te zijn. Wat een fijn gevoel is dat, niet?
#2 Oefen dankbaarheid
Wanneer je verwachtingen niet kloppen met de werkelijkheid, lijd je. Je houdt je vast aan iets wat niet echt is.
Door dankbaarheid te beoefenen kun je je richten op de dingen die je wel hebt, in plaats van de dingen die je niet hebt.
Kijk naar de werkelijkheid, kijk naar wat je al hebt. Je gezondheid? Een fijn huis? Een gezellig huisdier?
Leer dankbaar te zijn voor de dingen in je leven, in plaats van te verlangen naar iets wat je niet hebt.
Bedenk elke ochtend 5 dingen waarvoor je dankbaar bent en schrijf die op in een dagboek of een notitieblok.
#3 Meditatie
Meditatie is een uitstekende oefening om perfectionisme te leren loslaten.
Bovendien keer je de aandacht naar binnen toe in plaats van dat je continu gericht bent op externe impulsen en verlangens.
In dit artikel vind je 3 meditatie oefeningen om innerlijke rust en ontspanning te krijgen.
Perfectionisme overwinnen? 10 Tips
Naast de oefeningen van hierboven, geven we je nog 10 tips om perfectionisme te leren loslaten. Deze tips zijn gebaseerd op verschillende wetenschappelijke onderzoeken met een bewezen werking.
Tip #1 Stel jezelf bloot
Diep van binnen worden perfectionisten geplaagd door schuldgevoelens en schaamte. Bovendien hangt perfectionisme soms samen met depressie en angststoornissen.
Om dit te overwinnen, zegt Brené Brown, professor aan de universiteit van Houston, dat authenticiteit belangrijk is. Laat je zelf zien zoals je echt bent.
Laat het schild van perfectionisme los en stel jezelf kwetsbaar op. Dat is de enige manier om echt gezien te worden en de liefde te ontvangen die je zo verlangt.
Tip #2 Verander je denkpatroon
Jouw ideeën en perspectief op het leven komt voort uit je vorige ervaringen. En hoe je kijkt naar de wereld beïnvloedt je ervaring. Je perceptie wordt je realiteit. Maar je perceptie kun je veranderen!
Een van de belangrijkste stappen om perfectionisme los te laten en jezelf genoeg te voelen, is om te veranderen wat je denkt over jezelf.
Je hoeft niet harder te werken om goedkeuring te krijgen. In plaats daarvan kun je die energie gebruiken om gewoon genoeg te zijn voor jezelf.
Tip #3 Bouw zelfredzaamheid op
Je wordt niet geboren met zelfredzaamheid, maar je bouwt het op door dingen uit te proberen en juist…door te mislukken. Van je fouten leer je het meest!
Zelfredzaamheid betekent dat je dingen doet voor jezelf. Hoe meer je voor jezelf doet, hoe beter je je voelt.
Hoe beter je je voelt, hoe meer zelfvertrouwen je krijgt en je minder geneigd bent om alles altijd maar perfect te willen doen.
Tip #4 Leer los te laten
Je bent niet je pijn, je verleden of je emoties.
Meestal zijn het negatieve ideeën over onszelf en zelfkritiek waardoor we niet kunnen zijn wie we willen zijn en ons ervan weerhouden om fouten te maken.
Probeer om los te laten wat je ervan weerhoudt om jezelf te accepteren zoals je bent. Je zult je waarschijnlijk realiseren dat je niet bent wat andere mensen van je zeggen.
Tip #5 Maak je eigen beslissingen
Laat je de beslissingen van anderen jouw leven bepalen? Jij weet net zoveel als iedereen! Sterker nog, jij bent degene die het beste weet wat juist voor jou is.
Natuurlijk kun je heus wel eens om advies vragen. Maar het is niet nodig om elk probleem met anderen te bespreken.
Maak je eigen beslissingen en kom erachter dat je leven op die manier veel beter bij je gaat passen.
Tip #6 Accepteer het ‘NU’
Er is altijd wel iets dat beter kan. Betekent dat dat je nooit tevreden kunt zijn? Jezelf overtuigen dat je beter moet presteren, of dat iets in je leven moet veranderen, maakt geen enkele situatie beter.
Het is belangrijk dat je weet dat je genoeg bent zoals je op dit moment bent. Mensen maken zich zorgen over het verleden en de toekomst, maar die momenten bestaan niet. Het enige moment wat er toe doet, is NU.
Dan kun je er net zo goed voor kiezen om gelukkig te zijn, want dit moment komt nooit meer terug.
Hoe vaker je oefent om tevreden te zijn met het nu, hoe meer tevreden je bent met waar je heen gaat.
Maak vrede met het huidige moment, de huidige situatie in je leven, en dan voelt de ontwikkeling van je toekomstige zelf ook veel beter en bevredigender aan.
Tip #7 Kijk naar het grotere geheel
Volwassenen met perfectionisme hebben de neiging om zich te verliezen in details en zich zorgen te maken over de kleine dingen (bijvoorbeeld welk lettertype ze moeten gebruiken in een e-mail).
Een handige strategie om je minder druk te maken over de details is om jezelf de volgende vragen te stellen:
1. Doet het er echt toe?
2. Wat is het ergste dat er kan gebeuren?
3. Als dat ooit gebeurt, kan ik het dan overleven?
4. Maakt dit morgen nog steeds uit? Maakt dit volgende week nog uit? Of volgend jaar?
Tip #8 Verplaats je in de ander
Perfectionisten hebben vaak moeite om iemands anders perspectief te begrijpen. Ze denken niet na over hoe anderen een situatie ervaren.
Je denkt bijvoorbeeld dat je lui bent omdat je slechts 1 uur per dag traint in plaats van 2. Als je leert hoe andere mensen denken over bepaalde situaties, kun je ook je eigen gedachten daarover veranderen.
Iemand die maar 1 keer per week traint, in plaats van elke dag, zal jou heus niet als lui bestempelen.
Waarom doe je dat zelf dan wel? Wat zou jij tegen iemand zeggen die zo over zichzelf denkt?
Tip #9 Sluit compromissen met jezelf
Dit is vooral behulpzaam voor mensen die zwart-wit denken. Een compromis sluiten met jezelf houdt in dat je je hoge verwachtingen naar beneden haalt of wat meer flexibel wordt daarin.
Je gelooft bijvoorbeeld misschien dat een fout maken tijdens een presentatie betekent dat je dom bent. Dan kun je jezelf afvragen ‘welk niveau van imperfectie ben ik bereid om te tolereren’?
Vervolgens kun je wat redelijkere verwachtingen voor jezelf scheppen.
Tip #10 Accepteer dat het loslaten een voortdurend proces is
Waarschijnlijk wil je als perfectionist in één keer je perfectionisme kunnen overwinnen. Maar dat leidt natuurlijk alleen maar tot teleurstellingen.
Wees lief voor jezelf, doe het in kleine stapjes en beloon jezelf voor de inspanningen die je doet om jezelf bloot te stellen en te accepteren hoe je bent.
Zo verbinden je hersenen steeds vaker plezier aan het veranderingsproces van het loslaten van je perfectionisme en conditioneer je jezelf op die manier.
Stel kleine doelen op voor jezelf, oefen dankbaarheid uit voor de resultaten die je maakt en wees niet bang om fouten te maken. Je bent tenslotte ook maar een mens, geen robot.
P.S. Ben jij of ken jij een perfectionist? Hoe ga jij daar mee om? Laat het weten in de comments hieronder, we horen graag van je!
