Aangeleerde hulpeloosheid, wat is dat precies?
Wanneer je leven niet lekker loopt, wil je dit graag veranderen. Je ziet liever dat er positieve dingen gebeuren en geen tegenslagen.
Maar wanneer je na lang proberen het gevoel krijgt dat alle pogingen mislukken, dan verlies je controle.
- Ken je het gevoel dat niets lukt?
- Zelfs na vele malen proberen wordt het maar niet beter?
Opgeven, dat is de reactie die hier vaak op volgt. De controle over je leven lijk je immers te zijn verloren. De volgende stap is dat je je overgeeft aan het lot en dit lot simpelweg accepteert.
Op dit punt neemt aangeleerde hulpeloosheid het van jou over. Wil je weten hoe je dit patroon doorbreekt?
Wij geven jou 6 belangrijke tips om aangeleerde hulpeloosheid te kunnen doorbreken.
Wat is aangeleerde hulpeloosheid?
In theorie treedt aangeleerde hulpeloosheid op wanneer iemand herhaaldelijk wordt geconfronteerd met niet succesvolle situaties.
Situaties waaraan je niet kunt ontsnappen. Je lichaam en geest reageren. In volgorde kies je een oplossing, voert deze uit en bekijkt of het heeft gewerkt.
Maar wanneer deze cyclus steeds opnieuw geen oplossing biedt, dan stopt uiteindelijk de zoektocht. Het enige dat je wilt, is ontsnappen aan de moeilijke situatie.
Je gedrag verandert in hulpeloosheid en het voelt alsof er nooit meer een oplossing zal zijn.
Zelfs wanneer er zich wel kansen aandoen, zal de aangeleerde hulpeloosheid deze kansen voorbij laten gaan.
Controle is erg belangrijk in het leven. Zodra mensen het gevoel hebben dat ze controle verliezen, dan komt daar hulpeloosheid voor in de plaats.
De energie verandert en passiviteit krijgt de overhand. Passief gedrag maakt kansen onzichtbaar en voorspoed wordt afgeremd.
Oorzaken van aangeleerde hulpeloosheid
Aangeleerde hulpeloosheid blijkt niet op iedereen invloed te hebben.
Dat wil zeggen dat niet elke persoon die veel tegenslagen moet verwerken, ook controleverlies ervaart en passief gedrag vertoont. Dat is interessant.
Want wat zijn dan de oorzaken waarom aangeleerde hulpeloosheid sommige mensen wel beïnvloedt en anderen niet?
Het blijken vooral de ervaringen in het leven die het risico op het ontwikkelen van aangeleerde hulpeloosheid vergroten. Vooral traumatische gebeurtenissen zijn van grote invloed. Denk hierbij aan huiselijk geweld of mishandeling.
Toch zal niet iedereen die deze ervaringen heeft moeten meemaken ook daadwerkelijk aangeleerde hulpeloosheid ervaren.
De manier waarop iemand aan zichzelf de situatie uitlegt, is van groot belang.
Iemand die van nature pessimistisch is, zal een vervelende gebeurtenis direct uitleggen als het resultaat van een eigen tekortkoming.
Door dit op deze manier aan zichzelf te vertellen, is de kans groot dat aangeleerde hulpeloosheid zich zal ontwikkelen.
Mensen met een positieve instelling, zullen vervelende gebeurtenissen zien als een uitdaging. Zij gaan op zoek naar een oplossing.
Passief gedrag en een gevoel van controleverlies komen bij deze groep minder vaak voor.
Aangeleerde hulpeloosheid bij kinderen
Hulpeloos gedrag is een aangeleerd gedrag afkomstig uit de kindertijd. Het kan al heel vroeg in de kindertijd zijn ontwikkeld.
Kinderen die een onveilige jeugd hadden, met maar weinig liefdevolle bescherming en begrip, vertonen vaker symptomen van hulpeloosheid.
Een vorm van depressie bij kinderen kan hierdoor worden veroorzaakt.
Een onderzoek uitgevoerd aan de American Psychological Association toonde aan dat aangeleerde hulpeloosheid direct verband houdt met kinderlijke depressie in combinatie met de geleverde schoolprestaties.
Als een kind hulp nodig heeft, dan hoort een ouder of opvoeder hulp te bieden.
Dit is goed voor het ontwikkelings- en kennisproces van een kind. Kinderen leren door middel van aangeboden oplossingen hoe ze een volgende keer het probleem kunnen aanpakken.
Wanneer er echter niemand te hulp schiet, kan het kind het gevoel krijgen dat niets zal helpen om de situatie op te lossen.
Als dit geregeld voorkomt, zullen gevoelens van hulpeloosheid worden versterkt. Dit heeft een directe invloed op het gevoel van eigenwaarde en op geleverde prestaties.
Als volwassenen houden deze personen continu het gevoel dat er niets is dat hun moeilijke situatie kan veranderen.
Ze berusten in de acceptatie van wat ze overkomt. Het gedrag wordt passief en het gevoel van een volledig controleverlies overheerst.
Kenmerken van aangeleerde hulpeloosheid
Aangeleerde hulpeloosheid uit zich zowel bij kinderen als bij volwassenen vaak op dezelfde manier. Het probleem is dat mensen die zich hulpeloos voelen vaak niet om hulp vragen.
Want samen met aangeleerde hulpeloosheid worden ook gevoelens van angst en depressie ontwikkeld.
Wanneer gebeurtenissen uit het verleden controleverlies veroorzaken, dan werkt dit door in de toekomst.
De verwachting is dat gebeurtenissen in de toekomst evenmin niet te controleren zijn. Door te denken dat geen enkele actie iets zal veranderen, wordt zelfs het proberen om te veranderen zinloos.
Aangeleerde hulpeloosheid wordt een vicieuze cirkel naarmate je ouder. Zeker wanneer angst en depressie in het spel zijn.
Dan lijkt een oplossing onmogelijk. Hulp zoeken voelt als een onzinnige optie, wat leidt tot een nog groter gevoel van hulpeloosheid.
De volgende kenmerken zijn typisch voor aangeleerde hulpeloosheid:
- Weinig zelfvertrouwen
- Passief gedrag
- Snel opgeven wanneer iets tegen zit
- Algeheel gebrek aan inzet
- Weinig motivatie om iets aan te pakken
- Snel gefrustreerd raken
- Vertonen van uitstelgedrag
- Niet om hulp vragen
6 tips om aangeleerde hulpeloosheid af te leren
Ben jij iemand die snel opgeeft, gefrustreerd raakt en de motivatie mist na zoveel mislukte kansen?
Heel begrijpelijk, maar er is hoop. Met onderstaande 6 belangrijke tips leer je hoe jij dat hopeloze gevoel kunt doorbreken.
1. Stem je beter af op je zintuigen
Je zintuigen zijn belangrijke hulpmiddelen om een situatie in te schatten.
Wanneer je leert om je zintuigen goed te beheersen, dan zullen ze ook beter ontwikkeld worden. Met goede zintuigen, neemt je reactievermogen toe. Reactie is precies wat je nodig hebt om passiviteit te doorbreken.
Een simpele oefening om je zintuigen te verscherpen, is door je ogen te sluiten:
- Concentreer je op alles dat je kunt waarnemen.
- Luister naar wat je hoort, ruik de geur om je heen, voel de temperatuur en voel de stof van de kleding op je huid.
- Haal diep adem en open je ogen. Kijk goed naar wat je ziet om je heen.
Als je deze oefening bewust doet, dan merk je dat je niet nadenkt over wat er is gebeurd of gaat gebeuren.
Nee, je leeft in het nu en je bent actief bezig. Bewustwording is de eerste belangrijke stap om aangeleerde hulpeloosheid te doorbreken.
2. Herken ingesleten patronen
Gedragspatronen zijn gedragingen die er langzaam inslijten. Je gedrag is als een antwoord op een gebeurtenis.
Lopen er vaak dingen mis, dan zijn passief gedrag en hulpeloosheid logische reacties.
Door je eigen patronen te herkennen, krijg je controle. Het begint bij de kleine dagelijkse dingen.
Ga niet mee in het negatieve gevoel dat volgt op een vervelende situatie.
Maar wees passievol en positief. Je verandert je patroon en raakt beter afgestemd op jezelf en de wereld om je heen.
3. Herken je talenten
Een talent is iets waar je goed in bent. Het uitvoeren van een talent geeft veel energie.
Ga dus vooral op zoek naar iets wat je goed kunt en waar je blij van wordt. Het moet energie geven en geen energie kosten.
Om aangeleerde hulpeloosheid te doorbreken heb je positieve energie nodig en die krijg je door iets te doen dat je echt leuk vindt.
4. Focus op je innerlijke criticus
De manier waarop je tegen jezelf praat, is belangrijk voor de manier waarop je een gebeurtenis verwerkt.
Wanneer je innerlijke criticus jou negatieve dingen voorhoudt, dan word je onzeker.
De overgang naar passief gedrag is dan nog maar klein. Hoe vaak zeg je niet tegen jezelf: ‘ik kan dit niet” of “waarom overkomt mij dit?”.
Probeer negatieve gedachtes om te buigen in iets positiefs dat kracht geeft. Ik noem dit ook wel 'gezonde zelfpraat'.
Een voorbeeld van gezonde zelfpraat en positief denken is de gedachte: “Wat kan ik doen om de situatie beter te maken?” of “Welke stappen moet ik zetten om hier doorheen te komen?”
Positiviteit is absoluut te sleutel tot het verbreken van hulpeloosheid.
Gebruik hiervoor ook mijn artikel over positieve affirmaties om positiever en mezelf zelfvertrouwen in het leven te staan.
5. Begrijp hoe negatieve gebeurtenissen jou beïnvloeden
Wanneer er iets vervelends gebeurt, dan heeft dat direct invloed op lichaam en geest. Op het moment dat er gevaar dreigt, zijn er drie mogelijkheden: bevriezen, vluchten of vechten.
De manier waarop jouw lichaam en geest reageren op een trauma, beïnvloeden hoe passief je je daarna zal gedragen.
Bij sommigen mensen stuurt je mind berichten naar je lichaam om te handelen. Je wilt het probleem oplossen door te vechten of je zal vluchten.
Bij anderen raakt de geest juist volledig uit balans. Het lichaam krijgt geen prikkels en zal stilstaan en gevoelloos worden. Je wordt passief.
Het is belangrijk om de reactie van je eigen lichaam en geest te kennen, om te weten hoe je hier anders mee om kunt gaan.
6. Richt je op triggers en jouw reactie daarop
Heel vaak reageer je onbewust op negatieve triggers uit je omgeving.
Zodra je je bewust wordt van deze triggers, kun je een manier vinden om je reactie in positieve zin te veranderen.
Je krijgt meer controle en inzicht over jezelf en je eigen gedrag. Dat helpt om gevoelens van hulpeloosheid te verminderen.
