Wat Is Gaslighting? Betekenis, 13 Voorbeelden & Symptomen

  • "Je bent gewoon overdreven gevoelig!"
  • "Als je echt van me houdt, dan zou je dit doen"
  • "Oh kom op. Ik heb dat nooit gezegd."

Is dit soort commentaar ooit weleens tegen je gezegd? Gaslighting begint met ogenschijnlijk onschuldige opmerkingen… Maar achter deze woorden gaat een gevaarlijke manipulatietechniek schuil.

Het wordt gebruikt door narcistische partners, narcistische vaders, narcistische moeders, mishandelaars en cult leiders.

In dit artikel geef ik de meest uitgebreide uitleg die je op het internet over gaslighting kunt vinden.

Ook ontdek je de belangrijkste signalen waar je voor moet oppassen om te voorkomen dat jij het slachtoffer van een gaslighter wordt!

Doel van dit artikel: Je leert de belangrijkste gaslighting symptomen en krijg je 7 tips om jezelf te beschermen tegen deze vorm van psychologisch misbruik.

Zoek je direct professionele hulp voor als je te maken hebt met gaslighting? Klik dan hier.


Wat is gaslighting?

Gaslighting is een vorm van geestelijke mishandeling waardoor je gaat twijfelen aan jezelf en je verontschuldigt voor dingen die helemaal niet jouw schuld zijn.

Het is een manipulatietechniek en een van de meest schadelijke vormen van emotionele mishandeling. Het leidt ertoe dat het slachtoffer aan zichzelf en aan zijn of haar idee van de werkelijkheid begint te twijfelen.

Het is erop gericht om iemands zelfvertrouwen kapot te maken en meer macht over de ander te krijgen.

Zwart-wit beeld van een oude film waarbij een man een vrouw vasthoudt

Het woord gaslighting is terug te voeren op de film Gaslight uit 1944, waarin een man zijn vrouw manipuleert totdat ze denkt dat ze gek is.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat het wordt gebruikt door personen die voldoen aan de criteria voor narcistische en antisociale persoonlijkheidsstoornissen (ook wel NPD en APD genoemd).

Een belangrijk kenmerk van APD's en NPD's is dat zij plezier beleven aan het slopen van de wil van de ander. Dit is voor hen het bewijs van hun eigen ‘superioriteit’.

Iedereen is vatbaar voor gaslighting en het is een veelvoorkomende techniek die door mishandelaars, dictators, narcisten en cult leiders wordt gebruikt.

Het kan zowel op een inividueel persoon als op grote groepen worden toegepast.

Als het op een langzame manier wordt opgebouwd, realiseert het slachtoffer zich niet eens hoe zeer hij of zij is gehersenspoeld.

Draaiende achtergrond met een tv ervoor die ook een draaiende achtergrond heeft

Gaslighting kan op een subtiele manier worden gedaan. Als jij bijvoorbeeld tegen je partner zegt dat je het niet waardeert dat hij je grenzen overschrijdt, kun je terug krijgen:

“Ah joh mafkees, stel je niet zo aan, ik bedoelde het niet zo”.

In plaats van dat de ander zich in jou verplaatst of empathie toont, krijg jij de schuld en wordt jij gezien als aansteller.


Gaslighting herkennen doe je zo 

Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk gaslighting herkent en begrijpt wat de symptomen zijn om niet langer slachtoffer te zijn van een narcist.

Daarom ga ik je nu leren hoe je gaslighting kunt herkennen.

De belangrijke symptomen zijn:


1: Gaslighters vertellen glasharde leugens

Gaslighting in relaties herkennen door het herkennen van leugens

Je weet dat het een regelrechte leugen is. Maar hij vertelt het je zonder zijn gezicht ook maar enigszins te vertrekken.

Waarom liegt hij zo overduidelijk?

Omdat je daarna niet meer zeker weet of wat hij zegt waar is. En dat is precies het doel van gaslighting; jou in een constante staat van verwarring houden.


2: Ze ontkennen dat ze iets hebben gezegd

Je weet zeker dat hij zei dat je dom was. Je hebt het hem horen zeggen! Maar hij blijft het ontkennen.

Hierdoor begin je te twijfelen aan je eigen werkelijkheid, misschien heeft hij dat toch niet gezegd?

Hoe meer hij dit doet, hoe meer je van jouw werkelijkheid naar de zijne verschuift.


3: Ze gebruiken hetgeen waar jij om geeft als ammunitie

Hij weet hoe belangrijk je kinderen of je vrienden voor je zijn en hoe belangrijk je identiteit is voor je. Dus dit kunnen de eerste dingen zijn die hij aanvalt.

Als je kinderen hebt, maakt hij op een subtiele en stiekeme manier je kinderen duidelijk dat je een slechte moeder bent.

Man die zijn hand op de schouder van zijn kind houdt en praat

Hij vertelt bijvoorbeeld aan je kinderen dat je echt leuk zou zijn als je maar niet zo’n lange lijst van slechte karaktereigenschappen had. Hij valt de basis van jouw identiteit aan.


4: Ze slopen je na verloop van tijd

Dit is een van de verraderlijke dingen van gaslighting. Het gebeurt namelijk geleidelijk!

Een leugentje hier, een leugentje daar, een pijnlijke opmerking af en toe…en daarna begint het zich op te bouwen. Zelfs de meest slimme, zelfbewuste mensen kunnen slachtoffer worden van gaslighting.

Het lijkt op de kikker in de pan. De warmte wordt langzaam opgevoerd zodat de kikker niet realiseert dat hij dood wordt gekookt.

Een narcist is niet echt geïnteresseerd in jou, maar wil alleen datgene uit jou halen wat hij zelf nodig heeft. 

Vrouw die huilend op bed zit terwijl haar vriend boos achter haar zit

Je hebt samen de beste seks, maar je wordt ook keihard gestraft wanneer de narcist je van seks onthoudt. Alles om jou verdriet te bezorgen, of je te manipuleren.

Met een normale partner geniet je samen van elkaar. Er is passie in de relatie, en het is geven en nemen.


5: Hun acties passen niet bij hun woorden

Wanneer je te maken hebt met iemand die aan het gaslighten is, let dan op wat ze doen in plaats van wat ze zeggen.

Al die grote praat over dat hij zoveel belangrijke vrienden heeft, maar je hebt ze nog nooit gezien en die droomvakantie naar curacao die hij je cadeau zou doen, in plaats van het weekendje Centerparks vorig jaar in de herfstvakantie. 

Wat ze zeggen betekent niets, dat zijn maar woorden. Wat ze doen, dat is de waarheid.

Losse letters die op de grond verspreid liggen

6: Ze vertellen je af en toe iets aardigs, om de boel nog meer te verwarren

De persoon die je naar beneden haalt, vertelt je ineens dat je iets goed hebt gedaan.

Dit is natuurlijk helemaal verwarrend. En draagt bij aan bij dat je nu helemaal niet meer weet wat je moet geloven. 

Je denkt dat hij of zij eigenlijk helemaal niet zo erg is. Ja, dat zijn ze wel!

Dit is een gecalculeerde poging om je van je stuk te brengen. Let ook goed naar waar je lof voor krijgt. Waarschijnlijk is het iets waar de gaslighter baat bij heeft.


7: Ze weten dat verwarring mensen zwak maakt

Man die door verwarring zijn hoofd vasthoudt en pijnlijk kijkt

Gaslighters weten dat mensen het fijn vinden om een gevoel van stabiliteit en routine te hebben.

Hun doel is om dit te verstoren vanuit de wortel en je continu alles af te laten vragen.

En de natuurlijke neiging van een mens is om te kijken naar de persoon die je stabiliteit kan geven. Wat toevallig op dat moment de gaslighter is.


8: Ze projecteren het op jou

Stel dat iemand drugs gebruikt of vreemdgaat met een ander en jij komt daarachter.

Wat doet een gaslighter dan? Hij beschuldigt jou daar constant van! Hoe oneerlijk is dat?

Hij kijkt continue mee op je telefoon terwijl je bent helemaal niet bezig bent met vreemdgaan en andere mannen. Je hebt niks te verbergen!

Jaloerse partner probeert mee te kijken op de telefoon van zijn vriendin

Hij ziet overal wel een aanleiding om jou weer te beschuldigen van vreemdgaan en jouw flirterige gedrag tegenover andere mannen.

Dit gebeurt zo vaak dat je niks anders kan dan jezelf te verdedigen en wordt afgeleid van zijn eigen gedrag. 

Want achteraf denk je bij jezelf dat hij zijn eigen vreemdgaan verborgen heeft weten te houden. Mocht je er toch achterkomen dan wordt er natuurlijk glashard gelogen en worden de beschuldigingen naar jou toe nog heviger.

Je krijgt bijna spijt dat je erachter gekomen bent!

In de volgende video heeft Ariel Leve het over hoe je om moet gaan met gaslighting:


9: Ze proberen mensen tegen je op te zetten

Gaslighters zijn meesters in het manipuleren en het vinden van mensen die hen steunen. Deze mensen zetten ze tegen jou op.

Ze maken bijvoorbeeld opmerkingen zoals: “Mo vindt ook dat je het niet goed doet” of “Sabine weet ook dat je vreemdgaat”.

Onthoud wel dat deze mensen dat waarschijnlijk nooit hebben gezegd! Een gaslighter is een pathologische leugenaar.

Man in pak die een masker onder zijn arm heeft

Wanneer ze deze tactiek gebruiken, weet jij niet meer wie je moet vertrouwen, waardoor je automatisch uitkomt bij de gaslighter. En dat is precies wat ze willen. Isolatie geeft ze nog meer macht.


10: Ze vertellen jou of anderen dat je gek bent

Dit is een van de meest effectieve middelen van een gaslighter.

Hij weet dat als er maar lang genoeg aan je mentale gezondheid wordt getwijfeld, mensen jou niet geloven wanneer je ze vertelt wat hij allemaal doet of zegt.

Hij kent het hele boek van psychische stoornissen uit zijn hoofd zonder dat hij psychiater is en heeft wel een paar aanknopingspunten om vast te stellen dat je sowieso een of meerdere stoornissen hebt. 


11: Ze vertellen jou dat iedereen een leugenaar is

Man die tegen een vrouw praat terwijl ze erg verbaasd naar hem kijkt

Door je te vertellen dat iedereen (je familie, je vrienden, de media) een leugenaar is, raak je nog meer in de war.

Wat is nu werkelijk waar? Moet je degene waar je verliefd op bent geloven of niet?

Niemand heeft dit ooit tegen je gezegd en er moet heel wat voor gebeuren, wil iemand dat doen. Daarom moet er wel een kern van werkelijkheid in zitten, niet?

Absoluut niet. Het is een manipulatie-techniek. Het laat mensen vertrouwen op de gaslighter om de ‘correcte’ informatie te krijgen.

Hoe sneller je je bewust bent van deze technieken, hoe sneller je ze kunt herkennen en keihard weg kunt rennen.


Gaslighting Stoppen?

Er kunnen gevaarlijke situaties ontstaan wanneer je gehersenspoeld wordt met gaslighting door een narcist. Om te voorkomen dat de narcist nog langer jouw leven tot een hel maakt is het belangrijk dat je direct stappen onderneemt. 

Vrouw die haar knieen vasthoudt en haar hoofd op haar knieen rust

Wil je het een stap verder nemen met de hulp van een professional?

Ontdek hier het krachtige narcistisch misbruik herstelmethode en voorkom dat je ooit nog het slachtoffer wordt van emotionele chantage en manipulatie. 

Schakel de hulp in van een ervaringsdeskundige en doorzie de manipulatietechnieken die op jou worden losgelaten. Je betaalt een hoge prijs voor in een relatie te blijven met een narcist.


Symptomen en signalen van gaslighting

Natuurlijk kun je aan bovenstaande kenmerken herkennen wanneer gaslighting wordt gebruikt, maar je kunt het ook herkennen aan je eigen symptomen.

Vertrouw op je lichaam en je intuïtie. Die geven een indicatie hoe het werkelijk zit als het gaat om symptomen en signalen. Eén symptoom maakt iemand nog geen gaslighter. Maar als je een cluster aan symptomen ervaart, wordt het een heel ander verhaal. 

Blijf je maar een bekneld gevoel in je onderbuik houden? Ben je na tijd gespendeerd te hebben met iemand compleet uitgeput?

Dan is het verstandig om je af te vragen of je niet met iemand te maken hebt die manipulatie-technieken op je gebruikt.

Vrouw die haar buik vasthoudt en met buikpijn op de bank ligt

Dit zijn enkele symptomen die je kunt voelen:

  • Je voelt je niet meer de persoon die je voorheen was
  • Je bent vaker zenuwachtig of nerveus en minder zelfverzekerd
  • Je vraagt je regelmatig af of je te gevoelig bent
  • Je hebt het idee dat alles wat je doet verkeerd is
  • Je denkt altijd dat het jouw schuld is wanneer er iets verkeerd gaat
  • Je zegt vaak sorry
  • Je denkt altijd dat het jouw schuld is wanneer er iets verkeerd gaat
  • Je hebt een gevoel dat er iets mis is, maar je weet niet wat
Sorry met een hartje geschreven met een pen
  • Je vraagt jezelf vaak af of je reactie op je partner gepast is (bijvoorbeeld of je te irrationeel bent of niet liefdevol genoeg)
  • Je verontschuldigt je voor het gedrag van je partner
  • Je vertelt je vrienden of familie niet al te veel over je partner omdat je geen confrontatie aan kunt
  • Je voelt je geïsoleerd van je vrienden en familie
  • Je vindt het steeds moeilijker om beslissingen te nemen
  • Je voelt je hopeloos en je geniet niet meer van de dingen die je eerst wel leuk vond

Herken je je in meer dan 5 van deze symptomen, dan is er een kans dat je met een gaslighter te maken hebt.

Lees in dit geval snel verder om meer te weten te komen hoe je nu verder moet.


Gaslighting in een relatie

Man en vrouw die samen in elkaars armen hangen en lief naar elkaar kijken

Waarschijnlijk is de meest voorkomende manier van gaslighting in romantische relaties te vinden. Een van de partners wordt daarbij gemanipuleerd door de ander.

Het begint zo mooi, de aandacht, de cadeau's, de aandacht en het trots zijn op je partner. Hij weet wat je wil en hoe hij je gelukkig kan maken. 

Voor de buitenwereld lijkt het alsof beide partners liefdevol en intiem zijn, maar thuis is het een ander verhaal. Gaslighting is alles behalve liefdevol.

De manipulerende partner begint al vrij vroeg in de relatie met subtiele gaslighting-technieken.

Veel cadeaus

Misschien dat jullie hebben afgesproken om samen naar de stad te gaan op zaterdag, maar wanneer je hem dan een berichtje stuurt een paar dagen van te voren, krijg je het volgende terug:

“Nee joh gekkie, ik zei zondag. Ik ben heel de zaterdag druk.”

Het lijkt op een onschuldige opmerking en waarschijnlijk denk je er verder niets van.

Je bent immers nog in het prille begin van jullie relatie, je bent verliefd en misschien heb je het gewoon verkeerd gehoord of onthouden.

Maar dan gebeurt het nog een keer. Hij vraagt wanneer jullie elkaar weer gaan zien. Jij zegt dat je morgen druk bent, maar dat je woensdag of volgend weekend alle tijd hebt.

Vervolgens krijg je de dag erop (de dag waarop je druk bent) een berichtje. “Hey hoi, zullen we gezellig koffie doen?”

Vrouw die een bericht op haar telefoon leest en moeilijk kijkt

Dit vind je vreemd. Je hebt toch echt duidelijk gezegd dat je geen tijd hebt. Dus je zegt dat je niet kunt en je herhaalt weer wanneer je wel kunt.

Jullie chatten de rest van de week nog over en weer, maar er komt geen concrete afspraak uit.

Het weekend dat je zei dat je kon, hoor je helemaal niets van hem.

Ligt het aan jou? Ben jij niet duidelijk genoeg geweest? Heeft hij geen zin om je te zien? Of probeert hij je zelfvertrouwen in de grond te boren?

Uiteraard kan het allemaal zijn dat het een misverstand is. Maar als dit soort dingen blijven gebeuren, dan moet je je toch echt afvragen waarom dit zo is.

Na verloop van tijd valt het je misschien op dat er nog meer dingen niet kloppen. Je stelt voor om samen uit eten te gaan bij de Thai omdat hij had gezegd dat hij dat lekker vindt.

Vervolgens krijg je dit antwoord:

“Nee ik ben niet zo’n fan van Thais eten. Maar ik weet wel een goed steakhouse die we kunnen proberen.”
Steak met wat kruiden erop

Terwijl hij weet dat jij vegetariër bent.

Heb je je vergist? Was het iemand anders die zei dat hij van Thais eten hield? Heb je niet onthouden waar hij nou echt van houdt?

Als je zeker weet dat hij dat wel zei, dan kan het een manier zijn om je aan het twijfelen te brengen en je het gevoel te geven dat jij geen rekening houdt met hem (terwijl hij toch echt geen rekening met jou als vegetariër houdt).

Bij gaslighting wordt alles omgedraaid, zodat jij de schuldige lijkt. 


Voorbeelden van gaslighting en narcistisch misbruik

We geven je een aantal voorbeelden van gaslighting en narcistisch misbruik.

Je moet begrijpen dat er een groot verschil is tussen een normale discussie en verbaal misbruik. We maken allemaal wel eens ruzie.

We zijn allemaal wel eens een beetje kinderachtig, emotioneel of irrationeel. Soms verliezen we de controle over onszelf en gaan we schreeuwen. Dit is normaal en dat is wat ons mens maakt.

Man en vrouw die boos op elkaar zijn en in discussie zitten

Verbaal misbruik is echter niet normaal. Het probleem hierbij kan zijn dat je er op een gegeven moment zo aan gewend bent, dat je het niet eens meer door hebt.

Dit is hoe normale ruzies werken:

  • Ze gaan niet over in persoonlijke aanvallen en er wordt niet gescholden.
  • Ze gebeuren niet elke dag.
  • Discussies gaan over een bepaald onderwerp. Ze gaan niet over karakters.
  • Je luistert en probeert de positie van de ander te begrijpen, zelfs wanneer je boos bent.
  • Een van jullie kan misschien schreeuwen of iets naars zeggen uit frustratie, maar het komt niet vaak voor en er wordt altijd sorry voor gezegd.
  • Zelfs als je het niet compleet eens kunt worden, kun je een compromise sluiten of verdergaan zonder straf of dreigingen.
  • Bij een discussie zijn er geen winnaars of verliezers.
Twee mensen geven elkaar een knuffel en lachen samen

Als iemand zich gedraagt zoals onderstaand beschreven, beschouw dat dan als duidelijk signaal van gaslighting en misbruik:

  • Ze beledigen je of proberen je te vernederen. Daarna beschuldigen ze je dat je overgevoelig bent of zeggen ze dat het een grapje was en je geen gevoel voor humor hebt.
  • Ze schreeuwen regelmatig of schelden je regelmatig uit.
  • Je bent altijd verbaasd dat er een discussie ontstaat, maar je krijgt altijd de schuld dat jij begon.
  • De discussie leidt tot een reeks van beschuldigingen waarvoor jij in de verdediging schiet.
  • Ze proberen je om je schuldig te laten voelen en ze doen alsof zij het slachtoffer zijn.
  • Ze bewaren hun verschrikkelijke gedrag voor wanneer je alleen met ze bent, maar ze gedragen zich compleet anders wanneer er anderen in de buurt zijn.
  • Ze respecteren je personal space niet of ze houden je tegen wanneer je weg wilt.
  • Ze slaan tegen de muur of gooien met dingen.
  • Ze vragen waardering voor het feit dat ze jou niet hebben geslagen.
Man die een stapel papier in de lucht gooit uit woede

Voorbeelden van gaslighting

Scheldwoorden

Of het nu in een romantische relatie is, een relatie met je ouders of dat het de pestkop is op het speelplein; schelden is niet gezond.

Scheldwoorden kunnen op verschillende manieren gebracht worden. bij een narcist zit er vaak een duidelijke reden achter.

Soms wordt je duidelijk uitgescholden, maar soms is een scheldwoord vermomd als ‘liefkozing’ of ‘pesten’. Als dit vaak wordt gedaan, is het een manier om je te kleineren.

Ook door de intonatie en volume probeert de narcist zijn macht te laten gelden, als scheldwoorden dreigend worden gepresenteerd kan dit zijn dominatie vergroten.

Pot waar geld in zit en waar 'swear jar' op staat geschreven

Bijvoorbeeld:

“Je begrijpt het niet schatje, daar ben je te dom voor.”
“Het is niet zo gek dat iedereen je een eikel vindt”
"Je bent echt een rotwijf!!"

Neerbuigendheid

Neerbuigendheid is een andere manier om je te kleineren. De opmerkingen van de mishandelaar kunnen sarcastisch zijn, respectloos en kleinerend.

De opmerkingen van de dader kan sarcastisch of minachtend zijn. Dit doen ze allemaal om zichzelf superieur te voelen.

Bijvoorbeeld:

“Even kijken of ik dit op zo’n simpele manier kan zeggen dat jij het ook begrijpt.”
“Je doet vast veel moeite voor je make-up, maar haal het er toch maar snel af voordat iemand je ziet.”

Kritiek

Er is niets verkeerd aan wat opbouwende kritiek op zijn tijd. 

Maar in een relatie met een narcist, is het probleem dat het niet ophoud en kan dit heel naar gebracht worden. Het is het een poging om je zelfvertrouwen af te breken.

Moeder die kritiek geeft op haar zoon als gaslighting

Bijvoorbeeld:

“Je bent altijd van streek, je speelt altijd het slachtoffer. Daarom houdt niemand van je.”
"Waarom kleed je je nu weer zo uitdagend, ben je van plan om je collega's te versieren op het werk?"

Afbraak

Misbruikers willen dat je je slecht voelt over jezelf. Ze gebruiken schaamte om je te vernederen en vreten daarmee je zelfvertrouwen op.

Bijvoorbeeld:

Voordat je mij ontmoette, was je niets. Zonder mij ben je weer niets.”
“Ik bedoel, kijk naar jezelf. Wie anders zou jou willen?”

Manipulatie

Manipulatie is een poging om je iets te laten doen zonder het direct te commanderen.

Vergis je daar niet in: het is bedoeld om je onder controle te houden en uit balans te brengen.

Man die de touwtjes in handen heeft

Bijvoorbeeld:

“Als je dat doet, bewijst het dat je niet om je familie geeft en dat zal iedereen weten.”
“Als je echt van me houdt, dan zou je dit doen.”

Schuld

Iedereen is wel eens schuldig. Maar een narcist verwijt jou van zijn gedrag. Ze willen dat je gelooft dat je zelf verantwoordelijk bent voor het verbaal misbruik.

Bijvoorbeeld:

“Ik haat het om ruzie te maken, maar je maakt me zo gek!”
“Ik moet wel schreeuwen, want je bent zo onredelijk en koppig!”

Beschuldigingen

Als iemand je herhaaldelijk beschuldigt van dingen, kunnen ze jaloers zijn.

Man die zijn vinger direct in de camera wijst

Of misschien is hij wel degene die zich schuldig maakt aan dat gedrag. Hoe dan ook, het laat je afvragen of je iets ongepast doet.

Bijvoorbeeld:

“Ik zag hoe je naar hem keek. Je kunt me niet vertellen dat er niets aan de hand is.”
“Waarom geef je me je mobiel niet als je niets te verbergen hebt?”

Negeren of afzonderen

Het weigeren om met je te praten, je niet in de ogen kijken of je zelfs vermijden, is bedoeld om je harder te laten werken om zijn of haar aandacht te krijgen.

Bijvoorbeeld:

Bij een vriend thuis zeg je of doe je iets wat je partner niet bevalt. Zonder een woord te zeggen, stormt je partner de kamer uit en gaat hij in de auto zitten.
Hij weet dat jullie moeten praten over wie de kinderen ophaalt, maar ze weigeren om je telefoontjes of smsjes te beantwoorden.
Man en vrouw die boos van elkaar wegkijken

Gaslighting

Gaslighting is een systematische inspanning om je te laten twijfelen aan jouw versie van de werkelijkheid.

Hierdoor verontschuldig je je voor dingen die niet jouw schuld zijn. Het kan je ook afhankelijker maken van de dader.

Bijvoorbeeld:

Je herinnert je een gebeurtenis, afspraak of discussie en je partner ontkent dat het überhaupt is gebeurd. Hij vertelt je dat het allemaal in je hoofd zit, dat je het hebt gedroomd of dat je het verzint.
De dader vertelt andere mensen dat je vergeetachtig bent of emotionele problemen hebt om de illusie kracht bij te zetten.

Oude argumenten

Het is niet ongebruikelijk dat twee mensen het af en toe oneens zijn of discussiëren over hetzelfde onderwerp.

Maar narcisten en misbruikers herleven dat oude argument steeds weer, puur om een reactie uit te lokken. Ze zullen nooit een compromis maken.

Man en vrouw die ruzie maken en elkaars shirt vastpakken

Bijvoorbeeld:

Je hebt duidelijk gemaakt dat je nog niet klaar bent voor kinderen, maar je partner brengt het elke maand ter sprake.

Het doel van gaslighting

Het mag nu wel duidelijk zijn wat het doel van gaslighting is: je inferieur te laten voelen, je zelfvertrouwen te schaden en de macht over je te krijgen.

Maar er zijn nog een aantal doelen van gaslighting.

  • Om een ander het gevoel te geven dat zijn of haar wensen, behoeften, dromen, wensen, enz. niet belangrijk of onzichtbaar zijn.
  • Om te voorkomen dat de ander zich bewust word van het misbruik of mishandeling die hij of zij ervaart
  • Om misbruik (emotioneel, seksueel of fysiek) te normaal te vinden van personen die als minderwaardig worden beschouwd door de narcist.
  • Om het idee te versterken dat degenen die als minderwaardig worden beschouwd (d.w.z. vrouwen, kinderen, andere groepen) met angst en sprookjesachtige illusies onder controle moeten worden gehouden, anders zijn ze ‘emotioneel gek’ en ‘gevaarlijk’.
Dood landschap maar door een bril lijkt het in bloei te staan als illusie
  • Om het idee te versterken dat vrouwelijke partners verantwoordelijk zijn voor het slagen of falen van een relatie.
  • Om zoveel dominantie te hebben over de ander dat hij of zij financieel misbruik kan maken van het slachtoffer
  • Om te voorkomen dat de partner het idee krijgt dat er een emotionele relatie ontstaat..

Omgaan met gaslighting en narcisme: 7 tips

Hoe ga je nu om met deze vorm van narcisme? Ten eerste, herken het.

Ten tweede, zorg dat je zo ver mogelijk bij een gaslighter of narcist vandaan blijft. Dit houdt ook in dat je al het contact verbreekt met de narcist.

Hier zijn enkele tips en strategieën om je te helpen omgaan met gaslighting:

Tips uitgespeld in gekleurde blokjes

Tip 1: Herken het patroon van het ondermijnende gedrag

Gaslighting werkt alleen als een slachtoffer zich niet bewust is van wat er aan de hand is. Als je eenmaal alert bent en het patroon herkent, zal het niet zoveel invloed meer op je hebben.

Misschien dat je tegen jezelf kunt zeggen: “Hier gaan we weer” en je schouders ophaalt.


Tip 2: Houd er rekening mee dat gaslighting niet over jou gaat

Gaslighting gaat over de behoefte aan controle. Vaak voelt de narcist zich onzeker.

Om zich 'gelijkwaardig' te voelen, moeten ze zich superieur voelen. Om zich veilig te voelen, moeten ze het gevoel hebben dat ze de overhand hebben.

Ze hebben weinig andere manieren om hiermee om te gaan of om discussies op te lossen.

Heel veel eieren en een gouden ei

Dit is geen excuus voor het gedrag. Maar helpt je wel om het minder persoonlijk op te vatten zodat je kunt beslissen of je de relatie nog wel wilt.


Tip 3: Wees je ervan bewust dat je gaslighting kunt stoppen

Gaslighting gedrag is de enige manier waarmee narcisten controle kunnen houden op hun wereld.

Daarom is het niet waarschijnlijk dat ze luisteren naar rationele argumenten voor verandering.

Het vereist meestal intensieve therapie, op vrijwillige basis, wil een gaslighter het opgeven.


Tip 4: Denk er nog eens over na of de relatie de moeite waard is

Als de gaslighter je baas of supervisor is, ga dan op zoek naar een andere baan.

Als de persoon een familielid of vriend is, bedenk dan hoe je afstand kunt houden.

Vrouw die nadenkt en haar hand tegen haar kin houdt

Als de persoon belangrijk voor je is en je de relatie wilt behouden, moet je waarschijnlijk aandringen op therapie.


Tip 5: Zorg voor een goed opvang netwerk

Je hebt andere mensen in je leven nodig die je realiteit en waarde kunnen bevestigen.

Gaslighters proberen hun slachtoffers vaak te isoleren om de controle te behouden.

Vaak manipuleren ze hun slachtoffers nog verder door ze herhaaldelijk te vertellen dat ze de enige zijn die ze echt liefheeft en begrijpt.

Geloof dat niet. Breng tijd door met vrienden en familie. Praat met andere mensen over het gedrag van de gaslighter.


Tip 6: Werk aan je eigenwaarde

Herinner jezelf eraan dat je een beminnelijk en capabel persoon bent, ongeacht de mening van de gaslighter.

Drie bordjes aan een waslijn waarop love your self staat

Het kan handig zijn om een dagboek bij te houden waarin je gebeurtenissen documenteert die de gaslighter waarschijnlijk zal aanvechten.

Noteer ook positieve ervaringen en bevestigingen van je eigenwaarde.

Leer in dit artikel hoe je met simpele tips je eigenwaarde kunt ontwikkelen en vergroten.


Tip 7: Zoek professionele hulp als je die nodig hebt

Jij als slachtoffer van een narcist verliest vertrouwen in je eigen gedachten en gevoelens, Je voelt je gevangen in een spinnenweb van leugens en bedrog! Je betaalt een hoge prijs voor in een relatie te blijven met een narcist.

Er is ook een tussenweg, namelijk een krachtige methode die je helpt om de huidige situatie en je emoties de baas te blijven en door te kunnen gaan met je leven. 

Een poppetje die een ander poppetje omhoog helpt door hem aan zijn arm te trekken

Wil je het nog een stap verder nemen met de hulp van een professional?

En als jij meer wil leren over hoe narcistische moeders precies te werk gaan, ga dan een stapje verder met de hulp van een professional. Klik hier en ontdek wat mijn narcistisch misbruik herstelprogramma voor jou kan betekenen. 

Je krijgt een schat aan informatie en de beste tips en technieken om zelfs met de ergste gevallen van narcisme om te gaan. Ik raad je aan om hierin echt aan jezelf te denken. Het is namelijk jouw zoektocht naar geluk in het leven.

P.S. Gaslighters kunnen zowel mannen als vrouwen zijn. Voor het gemak heb ik de gaslighter als dader in dit artikel als hij-vorm beschreven.

Vera Franssen is multidisciplinair coach, therapeut en oprichter van het platform VitaalGezond. Samen met een professioneel team van hulpverleners en ervaringsdeskundigen, helpt ze mensen door heel Nederland en België om te herstellen van narcistisch misbruik en meer zelfvertrouwen te krijgen.
  • Hallo Vera,
    Wat een ‘openbaring’, 100% herkenbaar en bevrijdend.
    Oneindig bedankt en succes met je fantastische missie❤️⚖️🪶

  • Ik heb dit gelezen en waar ik van schrik dat het artikel erg als mannelijke wordt beschreven Nergens staat hij /zij Dat wekt de indruk dat alleen vrouwen het slachtoffer zijn en uit ervaring weet ik dat dat niet dit niet zo is Erg jammer helemaal onder ps staat het wel verklaard maar heel jammer dat jullie niet consequent hij /zij schrijven

  • Na 1,5 jaar ontmaskerd, gelovebomd, gegaslight en daarbovenop was ik nog eens blind van verliefdheid. Intuïtie en gezond verstand doet het werk. Nu heb ik reeds 3 maanden het contact volledig verbroken en voel me elke dag een wrak, en word nog steeds heen en weer geslingerd in gedachten. Elke dag nog, heb ik momenten dat ik zijn woorden weer geloof. Dan keer ik terug naar mijn boekje waar de daden, feiten, en tegenstrijdigheden in staan beschreven ipv enkel zijn woorden en weet ik weer: ik was juist. Hoe komt het dat dit zo ontzettend lang blijft aanslepen? Het is al moeilijk genoeg om weg te stappen van iemand waar je van houdt, maar twijfelen aan je eigen waarheid maakt van elke dag een strijd. Waar kan ik terecht om me te laten helpen?

    • Allereerst wil ik zeggen dat ik ontzettend veel respect voor je heb dat je de stap hebt gezet om het contact te verbreken, ook al voelt het nu nog zo zwaar. Wat je beschrijft is een normale reactie na een relatie met iemand die narcistisch gedrag vertoont. Jouw gevoelens en gedachten zijn volkomen begrijpelijk en je bent zeker niet de enige die zich zo voelt na zo’n ervaring.

      Het is hartverscheurend om te lezen dat je dagelijks worstelt met twijfels en tegenstrijdige emoties. Het geloven van de woorden van de narcist, ondanks alle tegenstrijdigheden, is een teken van de diepe impact die gaslighting en manipulatie op ons kunnen hebben. De twijfels die je voelt, zijn een normaal gevolg van de verwarring die narcisten vaak veroorzaken.

      Ik raad je sterk aan om professionele hulp te zoeken. Onze 1 op 1 narcisme coaching kan je die persoonlijke begeleiding bieden die je nodig hebt om dit trauma te verwerken. Samen kunnen we werken aan het herstellen van je zelfvertrouwen, het verwerken van je emoties en het terugvinden van je eigen waarheid.

      Als je liever in je eigen tempo werkt, zou ons online herstelprogramma ‘Narcist de Baas Methode’ (http://www.narcistdebaas.nl) een goede optie voor je kunnen zijn. Dit programma biedt je alle tools en inzichten die je nodig hebt om jezelf te bevrijden van de invloed van de narcist en om je leven weer op te bouwen.

  • Zit er al 22 jr in…. heb het al een paar keer geprobeerd te beeindigen maar op 1 of andere manier word ik steeds weer teruggezogen. Ik ben gewoon op! constant moe, futloos nergens zin in. m’n zelfvertrouwen is weg, ik twijfel over alles. We hebben ook 2 kinderen geen jonge kinderen meer hoor.

    ik weet niet meer hoe ik het moet aanpakken.

  • Als je geisoleerd bent door de narcist bij je familie sta je er alleen voor. De narcist zet mensen tegen je op, maken je zwart. Je kunt niet op ze terugvallen noch met ze praten. De narcist neemt de slachtofferrol aan. Ze spelen een geraffineerd spelletje en je familie heeft het niet door. Zeker niet wanneer die familieleden ook al niet heel erg okee zijn en deel uitmaakten van het toxische gezin waaruit jij bent gevlucht.

  • ik herken hier wel veel van uit mijn verleden, moeder, zus, en mijn man. De laatste tijd denk ik vaak, het is niet meer zoals vroeger , niet meer zo heftig, maar dan denk ik, dat het voor mij al een gedrag is dat ik gewoon ben. Ik replikeer nu wel gemakkelijker van dat ben ik. Maar toch nog voor kort had ik wel eens de gedachte, die hoort me echt niet, ziet me niet…alleen zijn eigen. Hij is bipolair met persoonlijkheids stoornis, maar die mensen hebben ook deze eigenschappen. de psychiater toen zei dat ze niets merkte van zijn manipulaties. Terwijl hij loog dat hij zwart zag vond ik toen.Ik dans ‘onzichtbaar’ nog altijd naar zijn pijpen, en voel me vaak schuldig alsof ik hem iets tekort doe door dingen niet te doen die hij vraagt. Ondertussen is zijn toestand wel vaak verward en moet ik duizende dingen herhalen dat ik er depri van wordt, bedoel moe, gelaten , niet meer kunnen. Nu is dit weer min of meer over, omdat ik besloten heb te aanvaarden, mijn geduld niet te verliezen en ‘zacht’ of hem te antwoorden op zijn vragen , of zacht te zeggen gebruik je kalender , kijk er eens op. doe eens moeite om aanwezig te zijn, je aandachtig . en dat helpt voor een tijdje. Het lijkt erop dat de dingen nu meer hanteerbaarder zijn dan vroeger. Maar dat ‘daar gaan we weer’ is nog wel van de partij.Hij kan niet meer goed stappen, valt veel, praat verwarrend, maar zelfs hier heb ik vaak het gevoel dat hij het ‘speelt’, dat hij erom doet !

    • Beste Maria,

      Manipuleren is echt verschrikkelijk, vooral als het ook niet wordt erkent door derde partijen. Hoe je zelf omgaat met zijn gedrag is al prima. Als het werkt voor jou, dan is het goed. Mijn advies zou dit zijn: verwacht niets van hem, speel het spel niet mee, stel duidelijke grenzen en blijf aan jezelf denken!

      Als het echt niet meer gaat, kan je altijd nog de relatie eindigen. Soms gaat het te ver en dan moet je echt aan jezelf denken. Jouw (mentale en fysieke) gezondheid moeten voorop staan. Als het niet gaat, dan gaat het niet.

      Heel veel succes en blijf sterk ♥

      Liefs,
      Vera

  • Het allerergste is om als dochter een moeder te hebben die “gaslights”. Anderen zien het niet, in tegenstelling tot lichamelijke mishandeling of verwaarlozing. Vanaf je jongste jeugd twijfel je aan je verstand, denk je dat je gek bent. Ik ben nu 70 en denk nog altijd met bitterheid aan mijn moeder “she who must be obeyed” terug. Ben nog altijd kwaad op meteor dat ik op mijn 20ste niet ben weggegaan i.p.v. het nog bijna 30 jaar te proberen een relatie te hebben. Verspilling van energie en liefde. Met zulke mensen kan je alleen een relatie hebben op HUN voorwaarden. HUN meningen, HUN gevoelens zijn ALTIJD belangrijker dan die van jou. Mijn vader was een lieve man maar die was al jaren sufgeluld, had geen eigen mening meer, wist het niet. Ik ben 5000 km ver weg gaan wonen. Narcisten zijn master manipulators. Als je als volwassene een narcissist in je leven krijgt en je had een normale moeder dan heb je een betere kans zo’n monster te ontmaskeren en………je kan ze niet vergeven want zij doen namelijk NOOIT iets verkeerds, het is ALTIJD jouw schuld. Vergiffenis is een belediging.
    Als je zo’n moeder krijgt als de mijne kan je beter niet geboren worden

    • Beste Martha,

      Wat sterk van je dat je jouw verhaal wil delen. Maar ook wat verschrikkelijk dat je er nu nog steeds last van hebt. Soms maakt het inderdaad zo’n enorme impact dat je er voor extreem lange tijd tot zelfs altijd last van kan hebben. Dat wens ik natuurlijk niemand toe. Laten we hopen dat anderen er wel op tijd iets aan kunnen doen.

      Het is in ieder geval een positief iets dat je de schuld niet bij jezelf legt. Dat je in ieder geval beseft dat het aan haar lag, en niet aan jou. Gebruik jouw ervaringen om anderen te behoeden voor datzelfde. Zo maken we samen de wereld een betere plek.

      Ik wens je heel veel sterkte toe! ♥

      Liefs,
      Vera

    • A het ergste is hier zo alleen in te zijn. Ik denk dat we met velen zijn maar velen herkennen het nog niet of praten er niet over. Ik ben bij adultchildren.org het is belangrijk dat we hier meer over gaan delen naar buiten zodat meer mensen dit gaan herkennen

  • Help😢mijn zoon heeft sinds 5 jaar een relatie met een dame met 2 kinderen .de wereld leek open te gaan ! Heel de familie werd betrokken alles kon alles mocht zelfs overdadig . Mijn zoon heeft zelf een dochtertje dat veel bij mij en mn dochters was als papa ging werken . Nu in die relatie waren ineens 3 kinderen ,wat voor mij en mn dochter al moeilijker werd om op te passen . T werd drie of geen als we vroegen om mn kleindochter nog eens op bezoek te krijgen . Dan maar 3 voor de lieve vrede . Beiden gingen werken 3 kindjes bij mij eerst van 8 hr tot 15 dan werd 16 hr uiteindelijk soms 20 hr . 3 kinderen zolang bezig houden voor eten zorgen noem maar op kon echt niet langer . Iets over gezegt met als resultaat ook geen kleindochter meer 😢ook de hond van mn zoon kwam altijd bij me . Om een lang verhaal kort te maken nu na 5 jaar geen kleindochter geen hond geen zoon ,… alles wat daartussen nog gebeurde om mij buiten mn eigen familie te plaatsen is te veel om op te noemen . T ergste is dat zelfs de familie mee ging in die negatieve spiraal tot ze zelf op de manier als ik behandeld werden 😢helpwaarom diet zo iemand iets ? Nooit iets in haar weggelegd altijd geholpen met de “3 “ kinderen maar nooit goed altijd komt er iets anders uit de mouw geschud waar ik en mn dichter niet tegen opgewassen zijn 😢grtjs Ingrid

  • Ik zit in een Gaslighting situatie op mijn werk. Heb nu ook eindelijk mijn baan opgezegd. Heel blij om dit stuk te lezen, want ook ik ben extreem aan mezelf gaan twijfelen, ben bloednerveus en angstig. Mijn baas heeft letterlijk iedereen tegen mij opgezet, volwassen mensen van 50 a 60 jaar gaan mee in zijn spel.
    bij mij begon het na het overlijden van mijn vader, toen was ik emotioneel niet stabiel omdat ik in de rouw was. Ik heb opnames van het gemanipuleer en misbruik, maar je kan er niks mee, het is voor mezelf alleen een bewijs dat ik niet gek ben, want ook ik twijfel met grote regelmaat aan wat wel en niet waar is. Nu 4 jaar later durf ik eindelijk voor mezelf te kiezen, maar man wat is dit moeilijk. Ook de mensen om je heen, want iedereen behandeld je of je gek bent, dat ik me aanstel. De meeste weten het ook beter en bij hen zou het nooit gebeuren. Mijn baas pakt mij omdat ik zwak ben en dat soort dingen. Ik voel me ook een emotioneel wrak nu. nog 5 weken dan ben ik er van verlost, dan ga ik aan mijn echte leven beginnen.
    Sterkte voor iedereen die hier mee te maken heeft!

    • Vreselijk voor jou!
      Ik herken het heel goed en heb het overal meegemaakt ook; in verschillende werksituaties, relaties en familie. Het maakt dat ik in mijn huisje zit en er niet uitkom met mijn katje. Maar ik wil wel. Fijn dat meerdere mensen delen en ik hoop steeds meer. Hierdoor ben ik niet meer de enige en dus niet de projectie van narcisten!

  • Dit is exact hoe mijn dagelijkse dag er ongeveer uitziet, al 14 jaar, voor het eerst dat ik nu lees dat” het”een naam heeft.
    Bewust gewacht tot me laatste kind veilig op eigen benen stond, vrees voor mij dat Hell nog moet beginnen.
    Scheiding aangevraagd, en echt, heb een keus “Ga weg!”
    Ik weet helaas na 27 jaar dat er niks heel gelaten word van je! Nog heel even en dan kan ik ook weg.

  • De gegaslighte merkt het vaak te laat en doen alsof ze van niets weten maar weten het wel. Je kunt er maar beter zo ver mogelijk bij weg blijven maar je wilt je recht. Ik weet niet of het stelselmatige veelplegers zijn die zo te werk gaan. De draaideurcrimineel gewoontemisdadiger karaktercrimineel die zich niet laat corrigeren, en die niet wil deugen. .

  • Je moet weten aan wie je je vertrouwen geeft want het is niet bij zo maar bij een ieder in goede handen, en dan misbruiken ze dat net dan alleen cognitieve empathie. Onbevooroordeeld en met affectieve empathie. Had betere echeck moeten doen van is het hier wel in goede handen. Zelfs je naasten nog wel. Verraadbanden geven macht en controle over degene die de dupe is geweest van lovebombing ophemelen devaluatie minimaliseren en discard wegwerpfase waarna je bent verbruikt. Je zou graag erkenning en recht willen. Door dit niet te krijgen sta je nog in die oude realiteit en bij victimblaming wordt het nog eens erger. Slachtofferbeschuldiging schuldvraagomkering. Als zij er mee worden geconfronteerd nadat wat waar en misdaan is bellen ze de politie en vaak krijgen ze die ook nog eens achter hun staan. Darvo deny attack reverse victim offender. .

  • Er is tegen mij altijd gezegd dat ik een moeilijk kind was. mijn moeder zei het door de telefon tegen een vriendin terwijl ik het kon horen. ook zei ze dat mij vader “gek” was en dat ze zo “bang was dat ik” een beetje” op hem leek. dat zei ze altijd zo fijntjes.ze heeft nooit aan zichelf gewerkt. ze is 1 x naar een psychiater geweest en die zei tegen haar dat ze een communicatiestoornis had. daar was ze zo kwaad over dat ze nooit meer naar een psychiater is gegaan, met de opmerking erbij “ik kan daar niet tegen”. het lag asn iedereen behalve zij zelf. het aantal scheldwoorden dat ik naar mijn hoofd heb gehad weet ik nog wel. ik stonk, mijjn kleding was nooit goed, ik had geen smaak, als ik iets nieuws had gekocht hoopte ik dat ze het eindelijk 1 x leuk zou vinden, maar nee hoor, nooit.ook had zij het altijd bij het rechte eind en ik zat er aktijd “naast”. ze was hoog intelligent maar je moest het altijd tegen haar af leggen. Had ze iets niet uitgelegd en werd dan kwaad dat ik het niet begreep.

    • Beste Marieke,

      Dit is goed mogelijk, iedere dynamiek is anders en het hoeft niet perse zo te zijn dat 2 narcisten geen relatie kunnen hebben. Misschien versterken ze elkaars gedrag wel en vertonen ze narcistisch gedrag naar de buitenwereld.

      Het komt vaker voor dat een narcist samen is met iemand die niet narcistisch is omdat de narcist zijn narcistisch gedrag dan makkelijk kan ventileren op zijn of haar partner.

      Maar als de narcist zijn narcistisch gedrag niet kan ventileren in zijn relatie, zijn er nog altijd genoeg andere slachtoffers in de omgeving.

      Liefs,
      Vera

    • Ja dat kan zeker. En ook grootouders en broer of zussen. Helaas. Ik ben ervan overtuigd dat het genetisch is.

  • Zelf was ik slachtoffer van een gaslighting narcist.
    Toen nog woonachtig in Tongelre Eindhoven .Hij maakt je eerst tot vriend in een bijna vader-zoon relatie.
    Daarna probeert hij je als client in zijn psycho PVAG praktijk zover te krijgen dat je hem op een voetstuk gaat zetten. Hij weet alles want hij werkte met Jomanda.
    Hij was in Zwitserland Herr Dokter C.Achteraf denk je hoe heb ik dat laten gebeuren.
    Aantrekken en daarna weer afstoten.Camera’s rondom zijn woning. paranoia!!.Vrouw energie doorsturen en jij je leeg voelen na zijn bezoek.Samen een pijpje roken Het zijn gewetenloze “”wolven in schaapskleren””Mensen pas op ze verhuizen keer op keer!Van Tiel naar Bladel-Eindhoven-Mariaheide.Dat als het te heet onder de voeten wordt.Slachtoffers van misbruik die zelf helaas niet helen maar stelen.Soulthiefs!Borderliners door misbruik.Mijn advies heel jezelf en draag je kruis.Blijf van andermans energie en ziels/hartniveau af.De man is ontkracht/vrouw weg.Het tij keert zich uiteindelijk naar degene die steelt en stuurt.Goddelijke energie is sterker dan narciste misbruik.Groet een gedupeerde van een doorgedraaide ex.PVAG -therapeut.

    • Beste Gert,

      Vervelend om te horen dat je te maken hebt gehad met deze situatie. Narcisten zijn inderdaad goed in je in het begin speciaal laten voelen. Daarna begint langzaam het narcistisch misbruik om toch maar het aanzien te krijgen waar ze zo naar verlangen.

      Paranoia is ook zeker niet iets wat onbekend is bij narcisten, ze zijn vaak erg berekend omdat ze overal wel een beetje schade aanrichten. Vaker gaat dit ook gepaard met financiële schade bij de slachtoffers.

      Ik ben blij om te horen dat je ervan geleerd hebt en hoop dat je dit niet meer hoeft mee te maken, het kan pijn doen als je achteraf realiseert dat je zo gebruikt bent. Gelukkig heelt de tijd vele wonden. Veel sterkte ermee!

      Liefs,
      Vera

      • Lieve Vera, ik kwam er pas paar jaar geleden achter na t googelen van de symptomen die mijn moeder had dat ze narcistisch is (de verborgen narcist) ben nu 49 en nog steeds maakt ze me zwart maar (mis) bruikt ook mijn zoon ermee en het doet er niks dat ze hem er verdriet mee doet!! Het gaat altijd alleen maar over haar!!! Haar ellende en als er niks is verzint ze wel wat!! Ook een gave hoor!!! Ik zit nu al tijden te tobben of ik een blog ga schrijven over mijn leven met zoon moeder en de reden daarvoor is dat ik hoop hiermee andere herkenning kan geven en dat ze er niet zo lang over doen als ik om in te zien dat zij niet gek zijn en de volgende reden is ook beetje egoïstisch omdat ik merk dat erover schrijven mij helpt te verwerken, maar goed ik weet dus niet wat ik moet doen! Misschien kunt u mij helpen de doorslag te geven hierin!?
        Veel liefs,
        Babette

        • Beste Babette,

          Als je denkt dat erover schrijven jou gaat helpen, is daar niets mis mee. Je moet er alleen wel voor zorgen dat niemand zomaar kan herleiden over wie het gaat. Dit schendt namelijk privacy wetten. Zolang je aliassen gebruikt en men dus niet weet over wie het gaat, is er geen probleem. Het is ook echt niet egoïstisch om dit soort problemen te willen verwerken. Het is juist goed dat je die stap kan en durft te maken!

          Volg je intuïtie en gevoel. Als je denkt dat je door het schrijven vooruit kan gaan, doe het zeker. Maar, ik zou je dan wel aanraden anoniem te blijven (en vooral ook jouw moeder anoniem te houden). Over iets praten of schrijven kan veel helpen, en inderdaad ook lezers helpen. Zeker geen slecht idee dus.

          Ik hoop dat je hier wat aan hebt. Blijf sterk! ♥

          Liefs,
          Vera

  • {"email":"Email address invalid","url":"Website address invalid","required":"Required field missing"}
    >